یوم الثقیل :
از دیگر توصیف های خاص در مورد جهان آخرت «يَوْماً ثَقيلا» هست، به معنای روزی که بسیار روز سنگینی است. هر یک از نام های قیامت به جهت خاصی، در مورد آن آمده است و بدون تردید در جهت انتخاب آن نام برای قیامت حکمتی وجود داشته است. تعبیر یوم الثقیل یک بار در قرآن در سوره انسان آمده است که خداوند می فرماید: «إِنَّ هؤُلاءِ يُحِبُّونَ الْعاجِلَةَ وَ يَذَرُونَ وَراءَهُمْ يَوْماً ثَقيلا»؛ به نظر می رسد که این آیه در مورد مجرمان است (1)
. ترجمه آیه چنین است: آنها، یعنی مجرمان، زندگی زودگذر دنیا را دوست دارند، «يُحِبُّونَ الْعاجِلَةَ»، العاجله از عجل به معنای دنیاست، «وَ يَذَرُونَ وَراءَهُمْ ثَقيلا»؛ یعنی در حالی که پشت سر خود، روز سخت و سنگینی را رها می کنند .(2)
---------------------------------------------------------------------------------
1- التبیان فی تفسیر القرآن ج 10 . ص 220 .
2- انسان، 27
----------------------------------------------------------------------------------
درباره علت اینکه چرا قرآن از روز قیامت به عنوان یوم الثقیل برای مجرمان یاد کرده است، باید گفت که شاید بدان جهت است که آن روز برای مجرمان از نظر محاسبه روز سخت و سنگینی است .(1) چون آنها باید در برابر خداوند اعمال خود را ببینند. زمانی که اعمال و نتایج خود را می بینند، آن روز برایشان سخت و سنگین می شود.
سنگین یعنی از نظر حالات روانی، احساس سنگینی و فشار و ناراحتی می کنند، یا ممکن است سنگین از نظر رسوایی آن ها باشد، چون آنجا همه چیز کشف می شود؛ دست و زبان انسان به سخن می آید و یا ممکن است سنگین از نظر مجازات ها باشد. همچنین ممکن است سنگین از نظر نوع حساب باشد. اینکه مثلا انسان در دنیا باید در یک صف طولانی بایستد و دشواری این مسیر را تحمل کند، در قیامت به مراتب سخت تر است که همه انسان ها منتظر بررسی اعمالشان هستند.
----------------------------------------------------------------------
1- تفسیر نمونه ج 25 . ص 382.
-------------------------------------------------------------------------
یا سنگینی از نظر بار گناهانی است که به دوش آنهاست. هر انسانی می داند چقدر خطا و لغزش کرده است، از این جهت آن روز، برایش روز سنگینی است. خداوند از آن روز، با تعبیر روز ثقیل یاد می کند و جالب آن است که در آیه شریفه می گوید: «وَ يَذَرُونَ وَراءَهُمْ يَوْماً ثَقيلا»؛ پشت سر خود روز سخت و سنگینی را رها می کنند.
این تعبیر پشت سر به چه مناسبت است؟ با این که قیامت قاعدتا در پشت سر نیست، در پیش روست. برخی معتقدند که تعبیر اینکه پشت سر آمده و به جای آن پیش رو نیامده است، بخاطر آن است که مجرمان آن روز را چنان به دست فراموشی سپرده اند و از آن غافلند، که گویی پشت سر آنها بوده است ؛ (1)
آنچنانکه اگر انسان نیز از چیزی غافل باشد، می گویند بی توجهی کرده و پشت سر انداخته است. این تعبیر کنایی است یعنی انسان غفلت کرده است و از آن چیزی که به او هشدار داده اند غافل شده است و از آنچه که باید بداند آگاه نیست. در هر حال قرآن از روز قیامت با عنوان یوما ثقیلا یاد می کند، به این معنا که آن روز سنگین پیش روی هر کسی هست؛ به ویژه، به قرینه قبل و بعد آیه برای مجرمان، آن روز، روز بسیار سخت و سنگینی است.
