ارزیابی تطبیقی مبنای تفسیری تحریف ناپذیری قرآن کریم از منظر علامه طباطبایی و آیت الله جوادی آملی
سیدرضا مؤدب۱، جواد جمشیدی حسن آبادی
چکیده:
مصونیت قرآن از تحریف از مهمترین مبانی تفسیری اغلب مفسران (از جمله علامه طباطبایی و آیتالله جوادی آملی) است.
علامه طباطبایی مبنای تفسیری عدم تحریف قرآن را، در هفت بخش به تفصیل تبیین نموده است که عبارت است از: همانندی قرآن کنونی با قرآن عصر رسول الله ، معتبر دانستن روایات عدم تحریف قرآن، نقد دلایل معتقدان به تحریف قرآن، تحلیل جمع قرآن در عصر ابوبکر، تحلیل توحید مصاحف در دوره عثمان، تحلیل جمع قرآن بین الدفتین در زمان صحابه و نقد و بررسی روایات موهم به تحریف.
در مقابل آیتالله جوادی آملی در تبیین این مبنای تفسیری، بر اموری چون دلایل عقلی، دلایل نقلی، تواتر قرآن، شهادت تاریخ، هماهنگی قرآن با عترت، شهرت محققه به گواهی علمای فریقین تاکید دارد. مقایسه مبانی دو مفسر، نشان میدهد که در اصل مصونیت قرآن کریم از تحریف هر دو با یکدیگر اشتراک نظر دارند و این از مبانی مشترک صدوری، دو مفسر در تفسیر قرآن است اما در مقابل در تبیین جزییات موضوع، با یکدیگر اختلاف نظرهایی دارند که واکاوی این اشتراکات و اختلافات، نشان دهنده‌ی یک نوآوری در دیدگاههای آیتالله جوادی آملی است.
در این مقاله، با روش توصیفی- تحلیلی و به صورت تطبیقی به دیدگاه دو مفسر یاد شده در خصوص مبنای تحریف‌ناپذیری پرداخته شده است. نتیجه آن که از جمله مبانی حضرت آیتالله جوادی آملی آن است که، ایشان ترتیب آیات درون سوره ها و ترتیب سوره ها را توقیفی میداند و جمع و تدوین مصحف شریف را به زمان حیات رسول الله نسبت میدهد، درحالی‌که حضرت علامه طباطبایی جمع و تدوین قرآن به صورت کامل را در زمان حیات پیامبر نمیداند و معتقد به اجتهادی بودن ترتیب سوره هاست.
همین موضوع، ریشه اختلاف دیدگاه دو مفسر در تبیین مصونیت قرآن از تحریف است، که به نظر میرسد، سخن آیتالله جوادی آملی صحیحتر باشد. همچنین آیتالله جوادی آملی، استدلال علامه طباطبایی را در اثبات تحریف ناپذیری قرآن، مستلزم دوری رقیق دانسته و به نقد سخن ایشان پرداخته است، که به نظر میرسد ملاحظه دقیقی است.
واژه‌های کلیدی: مبانی تفسیری، تحریف، علامه طباطبایی، آیت الله جوادی آملی، المیزان، تسنیم، ارزیابی تطبیق
پژوهشنامه قران و حديث . دوره ۱۶، شماره ۳۱ - ( پاییز و زمستان ۱۴۰۱ )
