مقاله : اسباب نزول از ساحت نقل تا آوردگاه راي

اسباب نزول از ساحت نقل تا آوردگاه راي

چکیده

فهم مضامین آیات قرآن به‌عنوان مهم‌ترین منبع معرفتی مسلمانان، نیازمند استفاده از ابزار معتبر و موثق است؛ از آغاز تاکنون، اسباب نزول به‌عنوان یکی از این ابزار، مطرح است و طریق معرفت، شناخت و دستیابی به اسباب نزول، از مباحث جدّی و مهم این حوزه است که صاحب‌نظران ضمن کتب مربوط بدان پرداخته‌اند. ابتدا چنین می‌نماید که دستیابی به اسباب نزول، همان گونه که اغلب پژوهشگران قرآنی بر آن رفته‌اند، جز از طریق مشاهده، نقل و روایت امکان‌پذیر نبوده و رأی و اجتهاد در آن نقشی ندارد و همین نگاه باعث محدود شدن اسباب نزول در تعدادی روایت و حتی کم‌اثر یا بی‌اثر دانستن آن در فهم آیات قرآن شده است؛ لکن بررسی کتابخانه‌ای، توصیفی و تحلیلی مدوّنات و تألیفات اختصاصی سبب نزول یا متضمن آن، نظیر تفاسیر و به‌ویژه تفسیر جامع البیان (به‌عنوان ام التفاسیر و جامع تلاش‌های تفسیری مسلمانان در دو قرن و نیم نخست) نشان می‌دهد گرچه نگاه غالب و مشهور، معرفت و شناخت اسباب نزول آیات را منحصر در مشاهده و نقل می‌داند و در نگاه اول قراینی در خصوص این رویکرد نزد ابن جریر طبری به دست می‌آید، با دقت بیشتر و عمیق‌تر، چنین حاصل می‌شود که علاوه بر مشاهده و نقل، اجتهاد و رأی نیز در شکل‌گیری و دستیابی به اسباب نزول مؤثر است.

کلیدواژه‌ها

تفسیر به رأی تفسیر قرآن پیامبر روایت اعتبار

نویسندگان

محمدجواد آزادی 1 محسن قاسم‌پور 2
1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

2 استاد گروه علوم و قرآن و حدیث، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

مجله حديث پژوهي :
دوره و شماره: دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 26، مهر 1400، صفحه 7-390 (26)