اعجاز قران از نظر «امام صادق عليه السّلام»

امام جعفر صادق عليه السّلام آن درياى بيكران علم و دانش، قرآن را بزرگترين معجزه پيامبر صلّى اللّه عليه و اله و سلم مى‏داند و در گفتگوى كه بين ايشان و جمعى از يهوديان در مورد قرآن بوده است، آمده است:
1- روى ان قوما من اليهود قالوا للصادق عليه السّلام اىّ معجز يدل على نبوة محمد صلّى اللّه عليه و اله و سلم؟ قال كتابه المهيمن الباهر لعقول الناظرين «2». روايت شده كه گروهى از يهوديان براى امام صادق عليه السّلام گفتند، بر نبوت محمد، چه معجزه‏اى وجود دارد؟
حضرت فرمود: قرآن او، كه برترين كتاب و خيره‏كننده عقل كسانى است كه در قرآن تأمل نمايند.
2- امام صادق عليه السّلام، قرآن را كتاب خدشه‏ناپذيرى مى‏داند كه هيچ انسانى‏
__________________________________________________
(1)- تفسير عياشى 1/ 10.
(2)- بحار 10/ 244
اعجاز القرآن در نظر اهل بيت عصمت ع و بيست نفر از علماى بزرگ اسلام، ص: 40
نمى‏تواند به مانند آن را بياورد، يعنى اعجاز قرآن از نظر ظاهر و محتوى و لذا در سؤالى كه از حضرت در مورد قرآن مى‏شود، چنين آمده است كه:
سألت الصادق عليه السّلام فقلت له: يا ابن رسول اللّه ما تقول فى القرآن؟ فقال هو كلام اللّه و قول اللّه و كتاب اللّه و وحى اللّه و تنزيله و هو الكتاب العزيز الذى لا يأتيه الباطل من بين يديه و لا من خلفه تنزيل من حكيم حميد «1». (پدر على بن سالم) مى‏گويد از حضرت در مورد قرآن سؤال كردم «2» و گفتم، يا ابن رسول اللّه، نظر شما در مورد قرآن چيست؟ حضرت فرمود: قرآن كلام خدا و سخن خدا و كتاب خدا و وحى و نازل شده از نزد اوست، قرآن كتاب ضربه‏ناپذيرى است كه هيچ‏گونه باطلى، نه از پيش‏رو و نه از پشت‏سر، نه از قبل و نه از بعد، به سراغ آن نمى‏آيد چرا كه از سوى خداوند حكيم و شايسته نازل شده است.
3- امام صادق عليه السّلام از ديگر وجوه اعجاز قرآن را، كامل بودن آن از نظر متن و محتوى مى‏داند و بيان مى‏دارد كه خداوند در قرآن تمام علوم و مطالب لازم مورد نياز بشر را، بيان نموده است و مى‏فرمايد:
ان اللّه أنزل فى القرآن تبيان كل شى حتى و اللّه ما ترك شيئا يحتاج العباد اليه الّا بيّنه للناس حتى لا يستطيع عبد يقول: لو كان هذا نزل فى القرآن، الّا و قد انزل اللّه فيه «3». خداوند در قرآن هر امرى را بيان نموده است و قسم به خدا كه او از هيچ امرى كه مورد نياز بندگان بوده است، فروگذار نكرده است مگر آن‏كه آن را بيان داشته، به شكلى كه بنده نمى‏تواند بگويد: كاش در اين موضوع هم خدا سخن مى‏گفت، زيرا خداوند در هر موضوعى سخن گفته است «4».
4- امام صادق عليه السّلام قرآن را كتابى مى‏داند كه اخبار گذشتگان و حتى آيندگان را داراست و از اعجاز اخبار غيبى برخوردار است و مى‏فرمايد:
__________________________________________________
(1)- امالى صدوق 326 و بحار 89/ 117.
(2)- سؤال ايشان آن‏طور كه در كتاب بحار آمده است مربوط به موضوع مخلوق بودن قرآن است كه آيا قرآن هم مخلوق است يا نه؟
(3)- تفسير قمى ذيل آيه 89 سوره نحل.
(4)- منظور موضوعاتى است كه براى هدايت بشر به سوى كمال لازم است زيرا قرآن كتاب هدايت است.
اعجاز القرآن در نظر اهل بيت عصمت ع و بيست نفر از علماى بزرگ اسلام، ص: 41
ان العزيز الجبّار أنزل عليكم كتابه و هو الصادق البارّ، فيه خبركم و خبر من قبلكم و خبر من بعدكم و خبر السماء و الارض و لو أتاكم من يخبركم عن ذلكم لتعجّبتم «1». خداوند عزيز و جبار بر شما قرآن را فروفرستاد، خداوندى كه صادق و خير محض است. در قرآن از وضعيت شما خبر داده و همچنين خبرهاى از آينده و از آسمان و زمين در قرآن وجود دارد و اگر كسى (از طرف غير از خدا) چنين اخباريرا براى شما مى‏آورد، هرآينه شما تعجب مى‏كرديد.
5- امام صادق عليه السّلام از ديگر شگفتيهاى قرآن را، هدايتگرى كتاب قرآن مى‏داند و بيان مى‏كند، چه كتابى مى‏تواند، مثل قرآن، آن قدر گسترده هدايتگرى داشته باشد و به نقل از پيامبر صلّى اللّه عليه و اله و سلم مى‏فرمايد:
القرآن هدى من الضلاله و تبيان من العمى ... و نور من الظلمه. قرآن هدايتگر از گمراهى و روشنگر جهل‏ها ... و نورى براى تاريكى‏ها است «2».
6- امام صادق عليه السّلام همواره براى مخالفين قرآن، اعجاز قرآن را گوشزد مى‏نمودند و آنها را به سوى حق دعوت مى‏كردند و لذا روايت شده كه روزى جمعى از معارضين قرآن در نزديك خانه خدا، در كنار مقام ابراهيم، گردهم جمع شده بودند و حكايت تلاش خود را در جهت معارضه با قرآن، بيان مى‏داشتند و هر يك به عجز خود در برابر قرآن معترف بود و امام آن لحظه از كنار آنها مى‏گذشت، به بيان خواندن آيه شريفه مربوط به اعجاز قرآن، مبادرت نمود كه خداوند مى‏فرمايد:
قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَ الْجِنُّ عَلى‏ أَنْ يَأْتُوا بِمِثْلِ هذَا الْقُرْآنِ لا يَأْتُونَ بِمِثْلِهِ «3». آنها مبهوت شدند و گزارش فوق را مرحوم مجلسى چنين نقل مى‏كند:
روى انّ ابن ابى العوجاء و ثلاثه نفر من الدهريه اتّفقوا على ان يعارض كل واحد منهم ربع القرآن ... و كانوا يسرّون بذلك اذ مرّ عليهم الصادق عليه السّلام فالتفت عليهم‏
__________________________________________________
(1)- كافى 2/ 599.
(2)- تفسير عياشى 1/ 5.
(3)- بگو اگر انسانها و جن اتفاق كنند كه همانند اين قرآن را بياورند، همانند آن را نخواهند آورد هرچند يكديگر را در اين كار كمك كنند. اسراء آيه 88.
اعجاز القرآن در نظر اهل بيت عصمت ع و بيست نفر از علماى بزرگ اسلام، ص: 42
و قرأ عليهم: قل لئن اجتمعت ... فبهتوا «1». روايت شده كه ابن ابى عوجاء و سه نفر ديگر از علماء آنوقت، توافق كردند كه به معارضه قرآن بپردازند و هريك از آنها به اندازه يك‏چهارم قرآن را بياورند ... و در اين مورد گفتگو مى‏كردند كه در آن حال امام صادق بر آنها عبور مى‏كرد و آيه شريفه را خواند كه قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ ... و آنها مبهوت شدند.