تفسير اجتماعى قرآن
از جمله گرایشهای تفسيرهاى، تفسير «اجتماعى» است كه حاصل رويكرد مفسران دوران جديد است.
آنها اهتمام خود را براى حلّ مشكلات اجتماعى در پرداختن به تفسير آيات مى دانند. همچنين به سبك و روش نوينى به تفسير رو كرده و معتقدند كه در سايه تحوّلات جديد و به وجود آمدن مشكلات اجتماعى، بهترين راه حل ، مراجعه به تفسير قرآن است
و مى بايد تفسير آيات را نه با گرایش و رویکرد كلامى، فلسفى و ادبى بلكه با نگرش اجتماعى تحليل و مورد مطالعه و تفسير جدّى قرار داد.
در تفسير اجتماعى، از منظر پديدهها و حوادث اجتماعى، به آيات نگريسته مىشود و آياتى كه به مسائل اجتماعى پرداخته اند، تحليل مىشوند.
آنان معتقدند هيچ كتاب آسمانى به وسعت قرآن به بيان مسائل اجتماعى نپرداخته و مسائل مربوط به زندگى اجتماعى انسان را از منظر الهى بيان نكرده است.
همچنين هيچ كتاب آسمانى مانند قرآن رابطه انسان را با يكديگر در زندگى فردى و اجتماعى و رابطه انسان را با خدا، بحث و تحليل نكرده است.
تفسيرهاى اجتماعى، غالبا به مسائل تربيتى نيز پرداخته اند، هرچند برخى در تفسيرشان، از گرايش ديگرى بهره برده اند.
به تعدادى از آن تفاسیر كه گرايش و جنبه غالب و يا يكى از جنبه هاى مهم آن، اجتماعى است، اعم از شيعه و اهل سنت، به ترتيب عصر و دوران حيات مفسران آن، پرداخته مىشود .
1- تفسير عاملى
تأليف ابراهيم عاملى (م 1347 ش) از مفسران شيعى مذهب است كه تفسير او به زبان فارسى و شامل تمامى آيات و به تصحيح على اكبر غفارى است.
تفسير عاملى بيشتر به مباحث اجتماعى- تربيتى و سپس به مباحث كلامى و عرفانى پرداخته است.
او از لغت و شأن نزول و روايات، براى بيان نكته هاى اجتماعى و تربيتى، استفاده كرده است.
عاملى عبارتها را به شكل روان و قابل فهم براى همگان بيان كرده و سعى كرده بيان كند كه تفسير قرآن، برخوردار از مطالب اساسى در حلّ مشكلات تربيتى و اجتماعى است و در كنار روايات تفسيرى، فهم مفسران نيز از آيات ارزشمند است. «1»
تفسیر عاملی، تفسیری کامل و به زبان فارسی نوشته ابراهیم موثق عاملی از قرآن‌پژوهان قرن ۱۴ و ۱۵ هجری قمری است. او در این تفسیر که در ۸ جلد به نگارش درآمده، اساس کار خود را بر لغت، شأن نزول آیات، اقوال مفسران و توضیح نکات تربیتی و اجتماعی قرآن قرار داده است.
------------------------------------------------------------------------------
(1). خرمشاهى، همان، ص 723.
-------------------------------------------------------------------------------
روشهاى تفسير قرآن، مودب ص: 280
