تفسير علمي :

3- التفسير العلمى للآيات الكونية

تأليف احمد حنفى از مفسران معاصر اهل سنت است كه به زبان عربى و دربردارنده بخشى از آيات قرآن است. او نيز در تفسير، اهتمام فراوانى به آيات علمى دارد و معتقد است كه دانش علوم تجربى و علمى امروز با قرآن همخوانى دارد.

حنفى مطالب تفسيرى خويش را در فصول چندگانه تحت عنوان‏هاى رسالت قرآن و آيات آفرينش، علم هيئت و ستاره‏شناسى، خلقت آسمان و زمين، ستارگان و سيارات، تكوين و پيدايش اوليه مخلوقات، تدبير جهان هستى، بادها و ابرها تدوين كرده است. او تلاش فراوان كرده تا قرآن را يك كتاب علمى- تجربى بزرگ، معرفى كند كه نشان از عظمت قرآن دارد. «1»

4- التفسير الفريد للقرآن المجيد

تأليف محمد عبد المنعم الجمال از عالمان معاصر اهل سنت، به زبان عربى و دربردارنده تمامى آيات قرآن است. محمد عبد المنعم تلاش كرده تا تفسيرى علمى- تجربى از آيات موردنظر، ارائه كند و بين علوم تجربى روز و مسائل و احكام دين سازگارى دهد. او آيات قرآن را در پرتو نظريه‏ هاى علمى- تجربى روز تفسير مى‏كند.

عبد المنعم در مقدمه تفسيرش مطالبى را درباره عظمت و جامعيت قرآن بيان داشته و معتقد است كه قرآن بر نطاق عقلى و علمى است. او به لغات و سبب نزول و روايات در مواردى پرداخته و از بيان مباحث كلامى و ادبى بى‏مورد، پرهيز داشته است. «2»

مفسران ديگرى نيز در گرايش و صبغه علمى- تجربى، همت گمارده‏اند كه البته تفسير آنها داراى جهت و گرايش ديگرى نيز بوده است كه آن گرايش، در آن تفسير،
__________________________________________________
(1). خرمشاهى، همان، ص 723.
(2). ايازى، همان، ص 283.
---------------------------------------------------------------------------

جهت غالب بوده و توضيح آن تفسير در همان بخش آمده است. براى اطلاع بيشتر به بخشى كه با علامت پيكان معين شده، مراجعه كنيد. دراين مجال، به ذكر نام آن تفسيرها به همراه جهت‏گيرى معروف و اصلى آنها اشاره مى‏شود:

1- مفاتيح الغيب،/ فخر رازى (م 602 ق)/- جامع.

2- تفسير المراغى،/ مراغى (م 1371 ق)/- تربيتى.

3- پرتوى از قرآن،/ طالقانى (م 1339 ق)/- تربيتى.

4- حجة التفاسير،/ بلاغى (م 1399 ق)/- جامع.

5- الكاشف،/ مغنيه (م 1400 ق)/- اجتماعى.

6- الميزان،/ طباطبائى (م 1402 ق)/- جامع.

7- الاساس فى التفسير،/ سعيد حوى (م 1411 ق)/- تربيتى.

8- نمونه،/ مكارم (معاصر)/- جامع.

9- الواضح،/ حجازى (معاصر)/- تربيتى.

10- الوجيز،/ محمد على دخيل (معاصر)/- اجتماعى.

11- من وحى القرآن،/ فضل اللّه (معاصر)/- تربيتى.

12- البصائر،/ جويبارى (معاصر)/- جامع.

روشهاى تفسير قرآن، ص: 291