یو م الحشر:
از دیگر توصیف های خاص در خصوص قیامت، تعبیر «یوم الحشر» هست. واژه حشر در لغت به چه معناست؟ برخی از صاحبان لغت معتقدند که حشر به معنای جمع کردن اشیاء و یا اشخاص و حرکت دادن آنها به سوی هدف خاصی است . اگر کسی گروهی را جمع کند و آنها را به سمتی گسیل دارد، آنچنانکه چوپان گوسفندانی را جمع می کند و به سمت خاصی حرکت می دهد، آن را حشر می گویند و گاه به هر گونه جمعی، حشر گفته شده، اعم از اینکه به همراه او حرکت کردن باشد یا نباشد و از این رو، همین که مردم در یک جایی و یک میدانی جمع می شوند، تعبیر حشر به آنها نیز اطلاق می شود.
راغب اصفهانی بیان می دارد که حشر در آغاز به معنای بیرون بردن جمعی از محل زندگیشان به سوی میدان جنگ بوده است . و لذا در روایت آمده است: «النساء لایحشرن»، یعنی زنان به سوی میدان جنگ گسیل نمی شوند؛ بنابراین معنای حشر، جمع شدن و کنار هم قرار گرفتن و گسیل شدن افراد به سوی میدان جنگ است و برخی از صاحبان لغت آورده اند که ریشه اصلی آن دارای سه معناست: بعث، سوق و جمع. یعنی حشر همان بعث می تواند باشد، سوق یعنی حرکت دادن و جمع یعنی کنار هم قرار گرفتن . بنابراین حشرات الارض، یعنی جنبندگان کوچکی که بخاطر کثرت و حرکت و رانده شدن به این نام نامیده شده اند.
خداوند در قرآن در خصوص حشر می فرماید: «وَ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ يَحْشُرُهُمْ إِنَّهُ حَكيمٌ عَليم»؛ پروردگار تو همه آنها را محشور می کند، خداوند حکیم و داناست ؛ تعبیر حشر که در آیه یاد شده آمده است به معنای محشور شدن و گسیل شدن در روز قیامت و جهان آخرت می باشد. در ادامه آیه هم تعبیر حکیم آمده است که مرتبط با حشر می باشد، زیرا در آیه شریفه، خداوند ابتدا از حشر یاد نموده و در ادامه حشر را کاری حکیمانه می داند. به عبارتی حکمت خداوند متعال ایجاب می کند که با مرگ انسان، همه چیز پایان نگیرد وگرنه زندگی انسان در دنیا مانند خواب و خوراک و پوشیدن و نوشیدن، بی ارزش تر از آن است که هدفی حکیمانه داشته باشد. حکمت الهی اقتضا می کند که انسان با مرگ، حرکت دیگری را شروع کند و به جهان دیگری برود.
تعبیر علیم هم در پایان آیه، اشاره به علم خداوند به قیامت است؛ علم خداوند نیز سبب این هست که در امر معاد و حشر و نشر و حساب و کتاب بندگان، تغییری پیش نیاید؛ چرا که خداوند از همه اعمال بندگان آگاه است و از همه چیز با خبر است؛ بنابراین حشر از تعبیرات مهمی است که در خصوص قیامت، بسیار پرمعنا است.
تعبیر حشر در بیش از 30 آیه قرآن، آمده است و به نظر می رسد گستردگی کاربرد حشر در مورد قیامت، دلیل اهمیت حشر و محشور شدن در روز قیامت است؛ مانند: «وَ اعْلَمُوا أَنَّكُمْ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ»؛ و بدانيد شما به سوى او محشور خواهيد شد . «قُلْ لِلَّذينَ كَفَرُوا سَتُغْلَبُونَ وَ تُحْشَرُونَ إِلى جَهَنَّمَ وَ بِئْسَ الْمِهادُ»؛ به آنها كه كافر شدند بگو: (از پيروزى موقت خود در جنگ احُد، شاد نباشيد) بزودى مغلوب خواهيد شد (و سپس در رستاخيز) به سوى جهنم، محشور خواهيد شد. و چه بد جايگاهى است . «وَ لَئِنْ مُتُّمْ أَوْ قُتِلْتُمْ لَإِلَى اللَّهِ تُحْشَرُونَ»؛ و اگر بميريد يا كشته شويد، به سوى خدا محشور مىشويد. (بنابراين، فانى نمىشويد كه از فنا، وحشت داشته باشيد) . «وَ أَنْ أَقيمُوا الصَّلاةَ وَ اتَّقُوهُ وَ هُوَ الَّذي إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ»؛ و (نيز به ما فرمان داده شده به) اينكه: نماز را برپا داريد و از او بپرهيزيد و تنها اوست كه به سويش محشور خواهيد شد . «وَ هُوَ الَّذي ذَرَأَكُمْ فِي الْأَرْضِ وَ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ»؛ و او كسى است كه شما را در زمين آفريد و به سوى او محشور مىشويد . «وَ يَوْمَ نُسَيِّرُ الْجِبالَ وَ تَرَى الْأَرْضَ بارِزَةً وَ حَشَرْناهُمْ فَلَمْ نُغادِرْ مِنْهُمْ أَحَداً»؛ و روزى را به خاطر بياور كه كوهها را به حركت درآوريم و زمين را آشكار (و مسطح) مىبينى و همه آنان [انسانها] را برمىانگيزيم، و احدى از ايشان را فروگذار نخواهيم كرد .
استفاده از تعبیر حشر برای معاد و روز قیامت به این معناست که همه انسانها در طول تاریخ بشری که بر صفحه زمین ظاهر شدند، زندگی کردند و رفتند، همه در یک روز و یک جا جمع خواهند شد و برای حساب و کتاب به سوی دادگاه عدل الهی حرکت خواهند کرد و سپس به سوی بهشت یا دوزخ خواهند رفت. پس اگر معنای حشر، جمع شدن باشد یعنی این همه انسان هایی که آمدند و رفتند و انسان هایی که خواهند آمد، یعنی چندین میلیارد انسان که نمی دانیم تا قیامت چقدر انسان خواهد بود، همه در یک روز قیامت، محشور خواهند شد .
بنابراین بر اساس آیات مرتبط به حشر، همه انسانها در روز قیامت، در کنار هم جمع خواهند شد. خصوصا که در آیه تعبیر «وَ أَنَّ اللَّهَ يَبْعَثُ مَنْ فِي الْقُبُورِ » دارد، یعنی از قبر ها برانگیخته می شوند و کنار هم قرار می گیرند و لذا وقتی انسان آن صحنه را تصور می کند، عظمت و شکوه الهی را بیشتر متوجه می شود. از پاره ای از روایات هم استفاده می شود که در قیامت نه تنها اهل زمین، بلکه اهل آسمانها هم جمع می شوند و به همین دلیل در تفسیر آیه: «يَوْمَ التَّلاق » یعنی روز تلاقی که از نام های قیامت هست، آمده است که در واقع اهل آسمانها و اهل زمین همدیگر را ملاقات می کنند و به همین مساله اشاره شده است. در روایتی نیز از امام صادق(ع) چنین می خوانیم: عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: يَوْمَ التَّلاقِ، يَوْمَ يَلْتَقِي أَهْلُ السَّمَاءِ وَ أَهْلُ الْأَرْضِ؛ روز حشر روزی است که همه اهل آسمان و زمین یکدیگر را ملاقات می کنند . بنابراین روز حشر، روز مهمی است، روزی که تک تک انسانها در آنجا حضور دارند و هر یک از ما هم در کنار یکدیگر صحنه حشر را می بینیم. امید است در آن روز سرافراز باشیم.
_0.jpg)
