حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدرضا مؤدب، عضو هیئت علمی دانشگاه قم، در گفت‌وگو با ایکنا؛ در ارزیابی خود از وضعیت پژوهش‌های قرآنی در حوزه و دانشگاه گفت: پژوهش‌های قرآنی در چند سال اخیر رو به افول رفته است و این افول در کتب، مقالات، پایان‌نامه‌ها و حتی در طرح‌های ملی مشهود و محسوس است؛ البته ممکن است علت افول در طرح‌های ملی ناشی از کمبود مالی باشد.
مؤدب ادامه داد: خروجی کتب، مقالات و پایان‌نامه‌ها نشان می‌دهد که در این زمینه نیازمند حرکت جدی هستیم، زیرا بسیاری از پژوهش‌های قرآنی و حدیثی در فضای درآمدزایی و کاربردی نیست.
پژوهش‌ها درآمدزا شوند
عضو هیئت علمی دانشگاه قم با بیان اینکه باید برخی پژوهش‌های قرآنی کاربردی و درآمدزا شوند، تصریح کرد: همچنین باید وضعیت پژوهش‌های قرآنی در رده‌بندی استنادات جهان اسلام نیز به سطح مطلوب‌تری برسد ولی با توجه به روند چند سال اخیر مشکلاتی را شاهدیم.
وی با بیان اینکه در برنامه پنج ساله کشور برای فعالیت‌های قرآنی و به ویژه پژوهشی بودجه‌هایی پیش‌بینی شد، اذعان کرد: در عمل اتفاقی در این زمینه رخ نداد و بودجه‌های اختصاص‌یافته هم به صلاحدید دانشگاه‌ها و محیط‌های علمی خرج شد و کمتر در اختیار گروه‌های پژوهشی قرار گرفت.
کاهش دانشجویان و ارتقای کیفی مطالعات
مؤدب با تأکید بر لزوم احیای مطالعات پژوهشی و ارتقای جایگاه آن تصریح کرد: اکنون در حوزه و دانشگاه دانشجویان دکتری و سطح ۴ زیاد شده‌اند ولی کیفیت پژوهش‌های قرآنی بهتر نشده است؛ سالانه ۳۰۰ نفر دانشجو در رشته قرآن و حدیث در مقطع دکتری جذب می‌شوند که تعدادی از آن‌ها در این سال‌ها فارغ‌التحصیل هم شده‌اند، اما نتوانسته‌اند وضعیت پژوهش‌های قرآنی کشور را کارآمدتر کنند و ارتقا دهند.
عضو هیئت مدیره انجمن قرآن‌پژوهی حوزه علمیه با بیان اینکه این ضعف عمدتاً ریشه در آموزش ما در دانشگاه‌ها دارد ادامه داد: خوب است تعداد دانشجویان کمتر شوند و در عوض پژوهش‌ها و مطالعات دقیق‌تر و کتابخانه‌های تخصصی بیشتری ایجاد شود؛ همچنین قطب‌های علمی تشکیل دهیم و به ویژه مسئله‌شناسی در رسالات دانشجویی و حوزوی در مقطع دکتری و سطح چهار جدی‌تر گرفته شود.
توجه به مسئله‌شناسی
وی با تأکید بر اهمیت مسئله‌شناسی موضوع تصریح کرد: توجه به مسئله‌شناسی باید در مدیریت‌های بالا در وزارت علوم و نهادهای متولی مورد اهتمام قرار گیرد و طرح‌هایی از سوی نهادهای بالادستی نظام به دانشگاه‌ها محول شود تا گرهی از مشکلات کشور را بگشایند.
مؤدب تصریح کرد: اگر مطالعات قرآنی به سمت میان‌رشته‌ای برود شاهد فعالیت‌های خوب علمی در زمینه روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، حقوق و علوم تربیتی با رویکرد قرآنی خواهیم بود که می‌تواند هم درآمدزا و هم کاربردی باشد؛ البته نکته مهم این است که مسئله‌شناسی در این نوع تحقیقات به صورت دقیق رعایت شده باشد. البته فعالیت‌هایی در این زمینه در برخی پژوهشگاه‌ها شروع شده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه قم با بیان اینکه رهبر معظم انقلاب اسلامی در دو دهه اخیر بر رویکردهای علمی به ویژه بر مبنای قرآن و حدیث توجه زیادی داشته‌اند، بیان کرد: خود این رویکرد از موضوعاتی است که می‌تواند در چندین تحقیق و رساله تبیین شود؛ همچنین باید چند مطلب تحقیقی در مورد راهبردها و راهکارهای قرآن و حدیث برای برون‌رفت از مشکلات کلان کشور نوشته شود. ضمن اینکه ایشان در چندسال اخیر به موضوع نفوذ توجه زیادی دارند و مورد تأکید ایشان است.
تبیین مبانی نفوذ
مؤدب اضافه کرد: می‌توان چند تحقیق در قالب پایان‌نامه، مقاله و ... درباره نفوذ از منظر قرآن و حدیث، چیستی آن، مبانی، روش، مستندات و ... انجام شود و به جامعه به ویژه مدیریتی این آگاهی را بدهیم که با نفوذ و راه‌های آن بهتر آشنا شوند.
عضو هیئت علمی دانشگاه قم با بیان اینکه سهم مطالعات بین‌المللی ما هم کم است افزود: بنده چند وقت قبل در یکی از کشورها دعوت شده بودم که کنفرانسی درباره فهم و تفسیر قرآن داشتند؛ مباحثی که در این همایش مطرح شد نشان می‌داد که قطب‌های علمی دنیا، آن هم در کشوری مانند آلمان، علاقه‌مند به موضوعات قرآنی هستند و محققان کشور هم باید در این زمینه با آنان همسویی و همراهی داشته باشند. پژوهش‌های قرآنی و حدیثی علاوه بر اینکه می‌توانند مشکلات داخلی را رفع کنند می‌توانند در گستره بین‌المللی هم به کمک ما بیایند.
وی با بیان اینکه دنیا رویکرد جدی به قرآن دارد اظهار کرد: اگر کشور شیعه ایران در این مسائل مشارکت نداشته باشد زمینه برای حضور کشورهایی مانند عربستان، اندونزی، مصر و ... فراهم می‌شود که با نگاه غیرشیعه مطالعات قرآنی دارند.
توجه به عرصه بین‌الملل در مطالعات قرآنی
مؤدب با بیان اینکه رویکرد به عرصه بین‌الملل کمرنگ است تصریح کرد: در مباحث میان رشته‌ای در پژوهش‌های قرآنی آن طور که توقع داریم خوب عمل نشده است، ولی قرآن و حدیث منبع بسیاری از علوم است و وظیفه محققان و استادان حوزه و دانشگاه این است که جایگاه قرآن را درباره علوم تبیین کنند؛ البته مجموعه نهادهای نظام نیز باید مسائل مورد نیاز خود را ارائه کنند و تفاهماتی بسته شود.
وی با بیان اینکه مجموعه‌هایی مانند پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در این زمینه اقدامات خوبی داشته‌اند، تأکید کرد: سؤال این است که آیا وضعیت موجود مطلوب و پاسخگوی نیازهای ماست یا اینکه باید تدابیر بهتر و کامل‌تری در این زمینه اندیشیده شود؟
