فضائل شیطان
1- اعتقاد به خدا و ربوبیت او : در گفتگو با خداوند میگوید رب که حکایت از اعتقاد به ربوبیت الهی دارد :قالَ رَبِّ فَأَنْظِرْني إِلى يَوْمِ يُبْعَثُونَ.
2- اعتقاد به معاد و روز بعث . زیرا از خداوند میخواهد تا روز رستاخیز به او مهلت بدهند : رَبِّ فَأَنْظِرْني إِلى يَوْمِ يُبْعَثُونَ
3- اعتقاد به عصمت جمعی از بندگان خدا ( پیامبران و امامان ) به هنگام در خواست مهلت میگوید که اغوا و گمراه نمودن بندگان خواهد پرداخت مگر بندگان مخلص خدا : قالَ فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعينَ . إِلاَّ عِبادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصينَ .
4- عبادت طولانی خداوند :
فَاعْتَبِرُوا بِمَا کَانَ مِنْ فِعْلِ اللهِ بِإِبْلِیسَ إِذْ أَحْبَطَ عَمَلَهُ الطَّوِیلَ وَ کَانَ قَدْ عَبَدَاللّهَ سِتَّةَ آلاَفِ سَنَةٍ...، عَنْ کِبْرِ سَاعَةٍ وَاحِدَة!
شما از کیفر ابلیس که خدا را شش هزار سال عبادت کرده بود عبرت بگیرید چگونه خداوند آن همه عمل درازمدت او را در اثر یک اندک زمانی تکبر و خودخواهی به کلی نابود ساخت! (نهج‌البلاغه، خطبة ١٩٢«معروف به قاصعه»)
عذاب شیطان :
1- لعنتی دایمی الهی بر او : وَ إِنَّ عَلَيْكَ لَعْنَتي إِلى يَوْمِ الدِّينِ .
2- رانده شدن از درگاه الهی : قالَ فَاخْرُجْ مِنْها فَإِنَّكَ رَجيمٌ
بزرگترین گناه ابلیس وعلت سقوط :
تا ادم خلق نشده بود و شیطان در برابر امتحان سجده بر ادم قرار نگرفته بود در لیست خوبان بود و در ردیف ملائکه و بهترین بندگان خدا . فَسَجَدَ الْمَلائِكَةُ كُلُّهُمْ أَجْمَعُونَ (73) إِلاَّ إِبْليسَ اسْتَكْبَرَ وَ كانَ مِنَ الْكافِرينَ (74).
علت حبط اعمال شیطان و سقوط در جهنم : سجده نکردن بر ادم و روحیه استکباری و تکبر پنهان در درون او . تکبر پنهان او وقتی آشکار شد که دعوت سجده ادم مطرح شود .
بپذیریم که به درگاه خدا کوچکیم و با واسطه توسل به اهل بیت در شبهای قدرخود را مصون کنیم از عذاب جهنم .
علّت سقوط ابلیس از مقام والائى که داشت چه بود؟
مهمترین نکته تربیتى که از داستان «ابلیس و آفرینش آدم» که در سوره هاى مختلف قرآن آمده، استفاده مى شود، همان سقوط وحشتناک «ابلیس» از آن مقام والائى که داشت،به خاطر کبر و غرور است
مى دانیم «ابلیس» از فرشتگان نبود (همان گونه که از آیه 50 سوره «کهف» استفاده مى شود) و آن چنان ارتقاء مقام در سایه اطاعت فرمان خدا پیدا کرده بود که در صفوف فرشتگان قرار داشت، حتى بعضى مى گویند: معلم فرشتگان بود، و طبق آنچه از «خطبه قاصعه در نهج البلاغه» استفاده مى شود، هزاران سال پرستش خدا کرده بود.
اما همه این مقامات را به خاطر یک ساعت تکبر و غرور از دست داد، و آن چنان گرفتار تعصب و خودپرستى شد که، حتى در مقام عذرخواهى و توبه برنیامد، بلکه، همچنان به کار خود ادامه داد.
و در جاده لجاجت آن چنان ثابت قدم ماند، که تصمیم گرفت مسئولیت شرکت در جرم همه ظالمان و گنهکاران از فرزندان آدم را به عنوان یک وسوسه گر، بپذیرد، و معادل کیفر و عذاب همه آنها را یک جا تحمل کند! این است نتیجه خودخواهى و غرور و تعصب و خودپسندى و استکبار .
