معاد : يَوْمَ تُبْلَى السَّرائِر : يَوْمَ هُمْ بارِزُونَ :

يَوْمَ تُبْلَى السَّرائِر :

يَوْمَ هُمْ بارِزُونَ :

از دیگر توصیف های خاص در مورد جهان آخرت تعبیر: «يَوْمَ تُبْلَى السَّرائِر»؛ در آن روز كه اسرار نهان (انسان) آشكار مي شود .(1) همچنانکه در سوره مومن نیز به همین موضوع اشاره می کند: «يَوْمَ هُمْ بارِزُونَ»؛ روزى كه همه آنان ( مردم )آشكار مى‏شوند . (2)

هر دو آیه در توصیف یک حقیقت است و مطلب تکان دهنده ای را بیان می کند ؛ مطلبی که ایمان به آن در تربیت انسان ، بسیار موثر است. در آیه نخست خداوند می فرماید «يَوْمَ تُبْلَى السَّرائِر» روزی که اسرار اشکار میشود و در آیه سوره مومن نیز خداوند می فرماید: «يَوْمَ هُمْ بارِزُونَ». آن روزی است که در آن روز همه مردم آشکار می شوند و همه انسان ها با تمام اسرار درون و برونشان ظاهر می شوند.

هر دو آیه شریفه یکی از اوصاف قیامت را بیان می کند که در آن روز هیچ چیزی مخفی و در حجاب نمی ماند و همه چیز آشکار می گردد. اگر در دنیا بسیاری از مسائل ، پوشیده و نهان بوده ولی در قیامت دیگر چنین نخواهد بود ؛ زیرا در قیامت از یک طرف، موانع مادی مانند کوه ها و تپه ها برچیده می شود، زمین به صورت بیابانی هموار و بدون هیچ پستی و بلندی در می آید، آنچنانکه در سوره طه به این موضوع اشاره شده است: فَيَذَرُها قاعاً صَفْصَفا؛ سپس زمين را صاف و هموار و بى‏آب و گياه رها مى ‏سازد .(3)

از طرفی هر آن چه که درون زمین است خارج می شود، انسان ها از قبرها بیرون می آیند ؛ زمین هر آنچه در درون خود دارد بیرون می ریزد ؛ آنچنانکه در آیه زلزال آمده: وَ أَخْرَجَتِ الْأَرْضُ أَثْقالَها؛ و زمين بارهاى سنگينش را خارج سازد. زمین سنگینی هایش را خارج می کند.

از سوی دیگر نامه های اعمال در روز قیامت گشوده می شود و محتوای نامه اعمال همه انسان ها در برابر دیگران قرار می گیرد، آنچنانکه خداوند در سوره تکویر میفرماید: وَ إِذَا الصُّحُفُ نُشِرَتْ؛ و در آن هنگام كه نامه ‏هاى اعمال گشوده شود . (4)

روزی که نوشته ها و نامه های اعمال منتشر می شود. پس بنابراین در روز قیامت همه چیز دگرگون خواهد شد، هر آنچه که پنهان بوده و ذهن ها از آن خبر نداشته است ، آشکار می گردد و می دانیم که دست و پا و اعضای بدن انسان نیز در روز قیامت سخن می گوید و حتی پوست بدن انسان ، سخن می گوید و افشاگری می کند که چه رفتاری داشته است. به عبارتی زمین و زمان همه سخن می گویند و تمام اسرار نهان را اشکار می کنند ؛ گواهان اعمال انسان گواهی می دهند.

نه تنها اعمال انسان که نیت ها و عقایدی که در درون انسان بوده است نمایان می گردد و چه روز عجیبی است روزی که برخی از چیزهایی که آشکار می گردد انسان از نشر آن نگران است و احساس رسوایی می کند .

البته اگر در روز قیامت همه چیز بارز و نمایان می شود برای اهل ایمان ، نگران کننده نیست؛ زیرا انسان مومن از آشکار شدن اعمال خود که مورد رضای خداوند باشد نارحت نیست ، بلکه خرسند نیز هست ؛ اما برای کسی که در صدد پنهان کردن بسیاری از اعمال و رفتار و سخنانش بوده است ، بسیار سخت و ناراحت کننده است.

باید توجه داشت که عبارت آیه شریفه تبلی از ماده بلا در اصل به معنای امتحان است و چطور شده که این ماده به معنای آشکار شدن اعمال انسان آمده است؟ به این خاطر است که به هنگام امتحان و آزمون است ، حقایق آشکار می شود ؛ پس تبلی اگرچه به معنای امتحان است اما نتیجه امتحان ، آشکار شدن شخصیت افراد است و به همین جهت گفته اند : عند الامتحان یکرم المرء او یهان ؛ به هنگام امتحان است که حقیقت انسان آشکار می شود، یا به علت موفقیت ، اکرام می گردد یا بخاطر زشتی هایی که انجام داده است خوار می شود.

در حدیثی معاذ بن جبل می گوید از رسول خدا پرسیدم منظور از سرائر در آیه یوم تبلی السرائر چیست که بندگان خدا در آن روز با آن امتحان می شوند؟ حضرت رسول ( ص ) فرمود سرائر شماست یعنی نماز و روزه و زکات و وضو و غسل و هر واجب دیگری که در درون شماست؛ چرا که اعمال انسان همه در درون انسان است، ممکن است انسان بگوید وضو گرفته ام، اما نگرفته باشد یا بگوید نماز خوانده ام اما نخوانده باشد، یا بگوید زکات داده ام اما نداده باشد، یعنی اعمالی که پنهان است ، در آنجا ظاهر خواهد شد و حضرت می فرماید این است معنای آشکار شدن نهان در روز قیامت بر اساس آیه شریفه يَوْمَ تُبْلَى السَّرائِر. (5)

به همین جهت می توان گفت بسیاری از شخصیت های کاذبی که بر اثر پنهان کاری افراد ، در دنیا بوجود آمده است و از خود شخصیتی نشان داده اند که واقعی نیست ، در روز قیامت ، شخصیت حقیقی آنها مشخص خواهد شد. در برابر طوفان محشر همه حجاب ها کنار می رود و درون همه انسان ها نمایان می شود و چه عجیب است سقوط این گونه افرادی که در دنیا خوش ظاهر و بد باطن هستند.

اگر در دنیا عزت داشته اند از اوج عزت به قعر ذلت می رسند و چه زیباست مومنانی که در دنیا مخلصانه و بی ریا برای خدای خود کار کرده اند و در قیامت به چه جایگاهی خواهند رسید.

در ادامه آیه 16 سوره غافر می فرماید: «يَوْمَ هُمْ بارِزُونَ لا يَخْفى‏ عَلَى اللَّهِ مِنْهُمْ شَيْ‏ءٌ لِمَنِ الْمُلْكُ الْيَوْمَ لِلَّهِ الْواحِدِ الْقَهَّارِ»؛روزى كه همه آنان آشكار مى‏شوند و چيزى از آنها بر خدا پنهان نخواهد ماند؛ (و گفته مى‏شود:) حكومت امروز براى كيست؟ براى خداوند يكتاى قهّار است ‏. (6)
به عبارتی اگر در دنیا گاهی انسان فکر کند که خود او علت و منشائ هستی است و نقش اصلی را او دارد و بدین جهت از خداوند غافل شود ؛ ولی در قیامت این گونه نیست و در آنجا انسان مطمئن میشود که همه چیز ، تحت سیطره خداوند است و اوست که علت هستی است و انسان مخلوق است و نیازمند به درگاه الهی .

---------------------------------------------------------------
1: طارق، 9

2: مومن، 16

3: طه، 106

4:تکویر ، 10

5:مجمع البیان ج 10 ص 715.

6: غافر، 16