تفاسیر فلسفی :

تفسير فلسفى‏

از جمله تفسيرهاى اجتهادى، تفسيرهاى فلسفى است كه با گرايش و مذاقى فلسفى تدوين شده‏اند. در تفسيرهاى فلسفى، از اصول و قواعد فلسفى براى ادراك مفاهيم و مقاصد قرآن، كمك گرفته مى‏شود. چنين مفسرانى كه با نگرش فلسفى به تفسير آيات مى‏پردازند، معتقد به يكى از مكتب‏هاى فلسفى، مانند مكتب مشاء، اشراق و حكمت متعاليه هستند و با توجه به گرايش فلسفى خود، به تفسير آيات اهتمام ورزيده‏اند.
در تفسيرهاى فلسفى از شيوه استدلال، در تفسير آيات بهره وافر گرفته مى‏شود و آيات مربوط به هستى و وجود با تدبّر خاص خود و براساس شيوه فلسفى تفسير مى‏شود. هرمفسر فيلسوفى، براساس مكتب تفسيرى و به دفاع از مشرب فلسفى خود، آيات موردنظر را تفسير مى‏كند. برخى تفسيرهاى فلسفى از ويژگى كلامى، عرفانى و روايى نيز برخوردارند، ولى گرايش و صبغه غالب آنها، اسلوب فلسفى است. چنين مفسرانى فيلسوف نيز به‏حساب مى‏آيند.
ابو على سينا كه روش مشاء را داشته، به تفسير سوره ناس و فلق و ديگر سور پرداخته؛ سهروردى كه داراى روش اشراق بوده، در آثار خود به تفسير آيات به سبك خويش مبادرت كرده؛ ملا صدرا نيز تفسير آيات را به سبك حكمت متعاليه ارائه كرده‏ است. به تعدادى از تفسيرهاى فلسفى كه گرايش غالب يا يكى از گرايش‏هاى آن فلسفى است، اعم از شيعه و اهل سنت، به ترتيب عصر و زمان حيات مفسران آنها اشاره مى‏شود:

1- تفسير ابن سينا

ابو على سينا، از عالمان قرن چهارم و از متفكّران شيعى است كه در حوزه‏هاى فلسفه، كلام، عرفان، طب و تفسير، آثار گرانقدرى را از خود برجاى گذاشته است. او در تفسير، به بيان معانى برخى از سوره‏ها و آيات با مشرب و گرايش فلسفى پرداخته است كه عبارتند از: تفسير سوره اعلى، اخلاص، فلق، ناس و آيه 11 فصلت و آيه نور و ديگر سور. ابن سينا رساله ديگرى نيز به‏نام «النيروزيه فى معانى الحروف الهجائيه» دارد كه مربوط به آغاز سوره‏ها و بيان اسرار آنها است. كتاب التفسير القرآنى و اللغة الصوفية فى فلسفة ابن سينا از حسن عاصى، نيز به بيان مبانى تفسيرى ابو على سينا پرداخته است. «1»