1- التبيان فى تفسير القرآن
تأليف شيخ الطائفه، محمد بن حسن طوسى، معروف به شيخ طوسى (م 460 ق) از عالمان بزرگ شيعه، به زبان عربى و شامل تمامى آيات قرآن است. شيخ طوسى داراى آثار فراوان ديگرى، مانند تهذيب الاحكام، الاستبصار فيما اختلف من الاخبار، النهاية، الفهرست و الخلاف است.
تبيان از نخستين تفسيرهايى است كه دربردارنده روش و گرايشهاى متعدد در تفسير قرآن مىباشد. او هم به روش اثرى پرداخته و هم به روش اجتهادى، ازاينرو، تفسير او، ادبى، لغوى، كلامى و روايى است.
شيخ طوسى در تفسيرش به لغت، قرائت، اعراب، سبب نزول، مباحث كلامى و اعتقادى پرداخته و بدين دليل مصدرى براى تفسيرهاى پس از خود شمرده شده است.
در تفسير سوره ها، به مكّى يا مدنى بودن آنها و سبب نامگذارىشان اشاره كرده و در معانى آيات، از روايات، شعر، گفتار صحابه و تابعين بهره برده است. از تعقل و تدبّر در معناى آيات استقبال كرده و از نقل اسرائيليات پرهيز نداشته، ولى درباره آنها اظهارنظر كرده است.
در ذيل آيات الاحكام، در مواردى رأى فقهى شيعه را بيان كرده و به روايات معصومين عليهم السّلام استناد جسته است.
شيخ طوسى در مقدمه تفسيرش، به مباحثى از علوم قرآن، مانند در فضل قرآن، عدم تحريف قرآن، نزول قرآن بر حرف واحد، معناى ظاهر و باطن قرآن و محكم و متشابه پرداخته است.
در تفسير آيات از عنوانهاى القرائة، اللغة، الاعراب، النزول، الحجة و المعنى استفاده كرده است. «1»
-----------------------------------------------------------------------
(1). معرفت، التفسير و المفسرون ، ج 2، ص 373.
----------------------------------------------------------------------
روشهاى تفسير قرآن، ص: 292
_5.jpg)
