تفاسیر کلامی :

4- حدائق ذات بهجة
تأليف ابو يوسف عبد السلام قزوينى (م 488 ق) و به زبان عربى است. ابو يوسف ابن بندار كه تفسير او معروف به تفسير قزوينى نيز مى‏باشد، از مفسران شيعه بوده و تفسير مبسوط و بسيار گسترده‏اى فراهم آورده است كه زركلى آن را داراى سيصد جزء مى‏داند. تفسير او به شيوه كلامى و اعتقادى تدوين شده و دربردارنده تمامى آيات قرآن است.
تفسير قزوينى به بررسى مباحث اعتقادى پرداخته و از روايات و احاديث معصومين عليهم السّلام بهره برده است. برخى مانند ابن حجر او را پيشواى معتزله دانسته و تفسير او را بزرگ‏ترين تفسير مى‏دانند. از تفسير مذكور، اكنون خبرى نيست، اما تا زمان صفويه وجود داشته است. «1»
5- متشابه القرآن و مختلفه‏
تأليف ابن شهرآشوب مازندرانى (م 583 ق) و به زبان عربى است. رشيد الدين ابن شهرآشوب، صاحب كتاب متشابه القرآن، به مباحث كلامى در ذيل آيات متشابه پرداخته و براساس اعتقاد اماميه آن‏را تفسير كرده است. كتاب ديگر او مناقب و معالم العلماء نام دارد. برخى نام كتاب تفسيرى او را تأويل متشابهات القرآن خوانده‏اند.
كتاب او شامل آيات متشابه براساس موضوعات آيات بوده است نه ترتيب آيات.
او در ذيل موضوعات كلامى از توحيد، عدل و امامت، به ذكر آيات آنها پرداخته و از شعر و لغت بهره گرفته است. تفسير او از مباحث ارزشمند كلامى در تفسير آيات متشابه، برخوردار است. «2»
__________________________________________________
(1). زركلى، الاعلام، ج 4، ص 7؛ حاجى خليفه، كشف الظنون، ج 1، ص 634.
(2). خرمشاهى، همان، ص 748.