حضور امام رضا (ع) موجب رشد عقلانیت در پناه مکتب اهل بیت(ع) شد
حجت الاسلام روشن ضمیر با بیان اینکه ایرانیان مردمان عقل گرا و خرد گرا بودند، گفت: حضور امام رضا (ع) در ایران موجب رشد عقلانیت ایرانی در پناه مکتب اهل بیت(ع) با استفاده از آموزه های مکتب رضوی شد.
خبرگزاری شبستان- خراسان رضوی- مرضیه وحدت؛ فرهنگ رضوی همان فرهنگ اسلامی است اما از آنجا که در دوران هر کدام از ائمه شرایط و وضعیت خاصی وجود داشته و هر کدام در واکنش با این شرایط، رفتارهای ویژه ای در پبش گرفتند و در برخی از ابعاد تاکید بیشتری داشتند می توانیم از فرهنگ علوی، فرهنگ حسینی و فرهنگ رضوی نام ببریم. به مناسبت شهادت امام رضا (ع) این خبرگزاری با حجت الاسلام «محمد ابراهیم روشن ضمیر» استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علاوم اسلامی رضوی و معاون پژوهشی دانشگاه علوم اسلامی رضوی گفتگویی داشته که در ادامه می خوانید:
در خصوص نقش سیره و فرهنگ رضوی و آثار آن در زندگی انسان توضیح دهید؟
دین یک مجموعه به هم پیوسته ای است و نمی توان بخشی از آن را قبول و بخش دیگر را حذف کرد لذا به معنای واقعی کلمه فرهنگ رضوی جدا از فرهنگ اسلامی نیست و جزء فرهنگ اسلامی است.الیته در فرهنگ اسلامی اهم و مهم وجود دارد، بعضی از بخش ها دارای اهمیت بیشتر و برخی دارای اهمیت کمتری است ولی اگر کسی بخواهد مسلمان و متدین باشد باید مجموعه فرهنگ دینی را بپذیرد.
به عنوان مثال این روزها بحث حجاب و عفاف مطرح است کسی نمی تواند بگوید من مسلمان هستم اما برخی از آن که به عنوان عفاف و حجاب در فرهنگ دینی مطرح است را قبول ندارم و به گونه دیگر قبول دارم مسلمان واقعی همه ابعاد دین را قبول دارد.
فرهنگ رضوی همان فرهنگ اسلامی است اما از آنجا که در دوران هر کدام از ائمه شرایط و وضعیت خاصی وجود داشته و هر کدام در واکنش با این شرایط، رفتارهای ویژه ای در پبش گرفتند و در برخی از ابعاد تاکید بیشتری داشتند می توانیم از فرهنگ علوی، فرهنگ حسینی و فرهنگ رضوی نام ببریم. به این معنا که امام در مواجهه با این شرایط از چه راهبردی استفاده کردند.
به جهت شرایط خاصی که در زمان امام رضا (ع) به وجود آمده بود، ایشان چند راهبرد را انتخاب کردند که می توان به عنوان فرهنگ رضوی از آنها نام برد؛ از جمله مبارزه با تبعیض در گفتار و کردار، امام در گفتار و کردار خود به گونه ای عمل کردند که آن فرهنگی که بعد از ارتحال پیامبر و به ویژه در دوره بنی امیه بر جامعه اسلامی حاکم شد و کسانی تلاش می کردند به تعبیری اعراب را شهروند درجه یک جامعه اسلامی و دیگران را شهروند درجه دوم معرفی کنند.
امام رضا (ع) هم در رفتار و هم در گفتار با این مسئله مخالفت کردند. داستان معروفی هست که امام رضا (ع) همه را از غلامان و خدمتکاران و افراد دیگر بر سر سفره دعوت کرده بودند و فردی که هم سفره با امام بود اعتراض می کند که چرا اینها را بر سر سفره دعوت کردید و امام به شدت با این فرد برخورد می کند و می فرماید: «ساکت باش پدر و مادر و دین ما واحد است چرا باید بین افراد تبعیض قائل شد».
یکی دیگر از ویژگی های فرهنگ رضوی توجه به علم و دانش است، شرایط خاص امام اقتضا می کرد که از این راهبرد استفاده کنند و مسئله دیگری که در فرهنگ رضوی از اهمیت بالایی برخوردار است فرهنگ گفتگو است که امروز ما در جامعه خود به شدت به این فرهنگ نیازمند هستیم.
در همین قضایای اخیر که به وجود آمده به نظر می رسد یکی از راهکارهای مهم برای پایان دادن به این قائله گفتگو است باید زمینه را با تاسی از امام رضا (ع) به عنوان امام گفتگو فراهم کنیم البته ملت ما همیشه ملت گفتگو بوده و اگر گاهی حرکاتی سر می زند کار دشمن است.
شهروند رضوی به چه کسی می گویند و مولفه های آن چیست؟
شهروند رضوی هم باید ویژگی هایی که در فرهنگ رضوی بیان شد را داشته باشد، شهروند جامعه اسلامی یک سری وظایف و آدابی دارد، شهروندان مسلمان چه در شهر امام رضا (ع) و یا در شهر دیگری زندگی کنند باید مسائلی را رعایت کنند توجه به حقوق دیگران، احساس مسئولیت، توجه به اخلاق اجتماعی و حسن خلق، روی گشاده، تواضع و فروتنی، حلم و بردباری، مداراکردن با دیگران ویژگی هایی است که هر شهروندی باید دارا باشد اما کسانی که در مشهد و شهر امام رضا(ع) زندگی می کنند و میهمان، همسایه و شهروند شهر امام رضا (ع) هستند یک سری آداب ویژه ای را باید رعایت کنند.
همان گونه که به عنوان یک انسان مومن و مسلمان باید یک سری اخلاقیاتی را رعایت کنیم، مثلا اگر فردی در خانه تنها باشد می تواند لباس راحتی بپوشد و پای خود را دراز کند اما وقتی میهمان می آید در حضور میهمان این رفتارها را از خود بروز نمی دهد. در واقع حضور میهمان، حضور عالم و مجالسی جون عروسی و عزا آداب خاصی را می طلبد که فرد باید رعایت کند.
و شهروند رضوی نیز باید یک سری آدابی را رعایت کند که شاید برای دیگران خیلی رعایت آن اهمیت نداشته باشد و از آنها انتظار هم نباشد و توجه به این نکته داشته باشد کسانی که در این شهر وارد می شوند گردشگر نیستند بلکه زائر و میهمان امام هستند و همان گونه که ما باید ادب حضور امام را رعایت کنیم ادب میزبانی از زائر امام را باید رعایت کنیم.
در خصوص فرهنگ و آداب زیارت توضیح دهید و زائری که وارد حرم می شود چه مواردی را باید راعایت کند؟
این موضوع بحث مفصلی را می طلبد، اینکه زائر چه وظیفه ای دارد و چه کاری باید انجام دهد و چگونه باید زیارت کند اگر فقط به متن زیارت نامه هایی که برای امام رضا (ع) وجود دارد توجه کنیم وظیفه خود را متوجه می شویم. وقتی زائر در حضور امام قرار می گیرد در زیارت نامه می خواند« اشهد انک جاهدت حق جهاده، امام من، من شهادت می دهم شما در راه خداوند نهایت تلاش خود را انجام دادید».
حضرت علی(ع) در خطبه معروف خود می فرمایند: « امام نقش محوری است که سنگ آسیاب بر حول آن می چرخد»، از اینرو اگر من امام را این گونه شناختم که محور زندگی من است و همه رفتار من باید بر محور امام بچرخد لذا وقتی شهادت می دهم که امام در راه خدا همه توان خود را به کار گرفت گویا من هم اذعان می کنم باید این کار را انجام دهم و پا در جای پای امام قرار دهم.
من به حضور امام می رسم تا از امام درس بگریم و امام را مقتدا و پیشوای خود در زندگی قرار دهم الیته به این معنا نیست که اگر فردی به این کمال از معرفت نرسید زیارت نرود، زیارت آثار وبرکات خود را دارد و صرف حضور در این اماکن هم ارزشمند است، دیدن مومنین و فضای معنوی دارای ارزش است اما زیارت متعالی همین است که نسبت به وظیفه خود در اقتدا به امام آگاهی داشته باشیم.
حضور امام رضا (ع) در ایران چه آثار و برکاتی برای این کشور داشته است؟
حضور اهل بیت در فرهنگ دینی ما آثار و برکات زیادی داشته و مهمترین آن معرفی اسلام واقعی و جلوگیری از انحراف بوده است، ائمه این رسالت را برعهده گرفتند اما سفر امام رضا (ع) به ایران و حضور در ایران و وجود بارگاه ایشان در ایران برکات خاصی برای ایرانیان داشته از جمله حضور امام رضا (ع) موجب تجلی و تبلور عقلانیت ایرانیان شد.
ایرانیان مردمان عقل گرا و خرد گرا بودند و نمی توانستند برخی برداشت های متعصبانه، جاهلانه و متحجرانه از اسلام که بعد از پیامبر در جامعه اسلامی رواج پیدا کرده بود بپذیرند، از سویی عده ای مدعی بودند ما پیروان واقعی اسلام هستیم چون اسلام ابتدا در سرزمین ما ظهور داشته و چون اسلام به زبان عربی است و زبان ما نیز عربی است لذا ما برتر هستیم لذا حضور امام رضا (ع) در ایران موجب رشد عقلانیت ایرانی در پناه مکتب اهل بیت(ع) با استفاده از آموزه های مکتب رضوی شد.
رشد محافل علمی در ایران چه زمانی که امام در ایران حضور داشتند و مامون محافلی را با اهداف مشخص برگزار می کرد و چه بعد از شهادت آن امام به عنوان مرکز حوزه های علمیه در ایران آثار وبرکات فراوانی داشت و دو مرکز مهم دینی شیعی چون حوزه علمیه مشهد و حوزه علمیه قم از نتایح حضور امام رضا (ع) است. حضور مضجع امام رضا (ع) در مشهد و خواهر ایشان که برای دیدار برادر خود آمده بودند و در قم رحلت کردند دو مرکز مهم حوزه علمیه را تشکیل داد.
فراهم شدن فضای معنوی و زیارتی ویژه برای ایرانیان در این محیط از آثار حضور امام رضا (ع) در ایران است؛ بحث موقوفات رضوی که امروز در جای جای سرزمین اسلامی ما وجود دارد و از برکات معنوی و مادی آن میلیون ها انسان برخوردار می شوند، ورود سادت به ایران به دلیل حضور امام رضا (ع) در ایران و وجود این امام زاده ها در ایران به عنوان مناره هایی که مردم را به سمت معنویت و دین هدایت می کند بخشی از آثار و برکات حضور امام رضا (ع) در ایران می باشد.
