حوزه علمیه فاصله زیادی تا مرجعیت علمی قرآن دارد

حجت‌الاسلام سیدرضا مؤدب:
حوزه علمیه فاصله زیادی تا مرجعیت علمی قرآن دارد
گروه حوزه‌های علمیه: حجت‌الاسلام سیدرضا مودب با بیان اینکه مرجعیت علمی قرآن، مسئله بسیار مهمی است که نیازمند عزم جمعی در حوزه علمیه است تاکید کرد: با وجود همه تلاش‌های صورت گرفته، فاصله زیادی تا رسیدن به مرجعیت علمی قرآن در حوزه علمیه داریم.
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدرضا مؤدب، قرآن‌پژوه و عضو هیئت علمی دانشگاه قم در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با اشاره به بحث مرجعیت قرآن کریم گفت: در دوره‌های گذشته تاریخ اسلام به خصوص در دوره رواج اندیشه اخباری‌گری، استفاده از متن قرآن کریم به عنوان یک منبع برای کارهای تحقیقی و علمی کمتر مورد استفاده قرار گرفت.
وی ادامه داد: اخباریون معتقد بودند که ظاهر قرآن کریم، حجت نیست و می‌گفتند قرآن، دارای اجمال است و حتی احتمال کاستن از آیات قرآن را مطرح می‌کردند و مجموعه این نگاه سبب شد تا رویکرد به قرآن کریم به عنوان یک منبع قابل توجه، کمتر مورد استفاده عالمان در فهم دین قرار بگیرد، لذا گرایش به سمت حدیث فزونی یافت.
رئیس سابق انجمن قرآن‌پژوهی حوزه علمیه با تاکید بر اینکه یکی از مهم‌ترین پیامدهای رواج اندیشه اخباری‌گری رویکرد زیاد به حدیث به عنوان یک منبع فهم دین بوده است عنوان کرد: گرایش زیاد به حدیث، سبب شد تا آیات اخلاقی، اعتقادی، و سیاسی و اجتماعی قرآن کریم به حاشیه برود و عمده استفاده از قرآن منحصر به آیات الاحکام باشد.
مؤدب اظهار کرد: این فرایند منحصر به محدودکردن بهره از قرآن در آیات‌الاحکام نبود بلکه به‌تدریج این عامل سبب شد تا عملا به جای استفاده از متن قرآن برای فهم دین، قرآن به وسیله‌ای برای تبرک، استخاره، فال زدن، رفع چشم زخم، قرائت در مجالس اموات و تبرک در مجالس عروسی و برسرگرفتن در شب‌های احیاء منحصر شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه قم بیان کرد: استفاده این گونه از قرآن طی قرن‌های متمادی افزایش یافت که البته این نوع استفاده از قرآن هم اشکالی ندارد و در شأن قرآن است ولی قرآن کریم برای این مدل استفاده نازل نشده است زیرا قرآن، خود را کتاب هدایت و تبیان برای همه چیز معرفی کرده است.
وی با تاکید بر لزوم استفاده از آیات فقهی، اخلاقی، کلامی، سیاسی و اجتماعی قرآن کریم تصریح کرد: کسانی مانند آیت‌الله معرفت در قرن معاصر معتقد به این بودند که قرآن کریم با این نحو استفاده، مرجعیت علمی خود را در دروس حوزه و فراتر از آن از دست داده است، لذا نوع نگاه خود را به قرآن تغییر دادند.
مودب با بیان اینکه فیلسوفان و مفسران کمتر به سمت محتوامحوری و استنطاق از قرآن پیش رفته‌اند، اظهار کرد: البته کسانی هم بوده‌اند که تلاش‌های علمی مرتبط با قرآن داشته که در راس آنان می‌توان به شهید صدر اشاره کرد.
وی افزود: آیت‌الله معرفت در دوره معاصر معتقد بود که باید کاری کنیم قرآن کریم در علوم انسانی و حتی غیرانسانی، مرجعیت خود را بازیابد؛ اینکه مقام معظم رهبری در سالیان اخیر تاکید فراوانی بر این مسئله داشته و دارند فرمایش دقیقی است، زیرا قرآن با این نگاه کمتر مورد استفاده بوده است.
استاد دانشگاه قم با بیان اینکه امروز بیش از ۲۰ شاخه علمی در علوم انسانی داریم که قرآن کریم می‌تواند برای آنها، مرجعیت داشته باشد، تصریح کرد: آیت‌الله معرفت با این نگاه به قرآن، تعریف متفاوتی هم در مورد تفسیر قرآن ارائه کرد؛ وی معتقد بود که تفسیر از مراحل ساده یعنی تبیین ظاهری آیات آغاز می‌شود و با کمک مطالعه در آیه و سیاق، روایات و اقوال مفسران و صحابه و تابعین هم می‌توان به تفسیر دست یافت و فراتر از آن ایشان معتقد بود که اگر کسی روش و قاعده تاویل را فرابگیرد این امر نیز صرفا مختص معصومین(ع) نخواهد بود و دور از دسترس افراد متبحر در این زمینه نیست.

مؤدب افزود: آیت‌الله معرفت کتاب «التاویل فی مختلف المذاهب و الآراء» را هم به همین دلیل نوشت؛ ایشان معتقد بود که با الغای خصوصیت از تنزیل و ارائه قاعده، می‌توان علاوه بر فهم ظاهر آیات از باطن آن نیز برداشت داشته باشیم و این مسئله دور از دسترس عالمان متبحر نیست و این مدل بهره‌گیری از قرآن در دوره کنونی نیز باید احیاء شود.
رئیس سابق انجمن قرآن‌پژوهی حوزه علمیه اظهار کرد: بعد از انقلاب اسلامی مطالعات مرتبط با متن قرآن کریم رو به فزونی نهاده است و چندین درس فقه القرآن در حوزه ایجاد شده، امروز شاهد هستیم که عملا متون دروس حوزوی تا حدودی آیه‌محور شده‌اند، ضمن اینکه به روایات نیز احترام گذاشته می‌شود اما با همه کوشش‌های صورت گرفته، فاصله زیادی تا مرجعیت علمی قرآن کریم داریم و این مرجعیت در منابع دینی هم پیاده نشده است.
مؤدب با بیان اینکه این مسیر، مسیر مهمی است که همت همه علما و استادان و مدیریت حوزه را طلب می‌کند تصریح کرد: خود معصومین(ع) ما را به بهره از قرآن کریم ارجاع داده و فرموده‌اند اگر روایتی در تضاد با قرآن کریم قرار داشت آن را باید کنار بگذارید؛ بنابراین صرف نگاه قدسی به قرآن داشتن و آن را بوسیدن و بر سر گذاشتن، ادای دین به کلام الهی نیست و باید از آن در حل مسایل اجتماعی، نظریه‌پردازی در شئون مختلف جامعه و مرجع علمی قرار دادن برای علوم بهره ببریم.