معاد : یوم عسیر (1)

یوم عسیر :

از دیگر توصیف های خاص در مورد جهان آخرت «يَوْمٌ عَسيرٌ» است. واژه عسیر به معنای روز سخت و پر مشقت می باشد.

این تعبیر و مشابه آن چند بار در قرآن از جمله در سوره مدثر به کار رفته است که خداوند می فرماید: «فَإِذا نُقِرَ فِي النَّاقُورِ؛ فَذلِكَ يَوْمَئِذٍ يَوْمٌ عَسيرٌ»؛ وقتی در ناقور دمیده می شود، آن روز، روز سخت و پر مشقتی است .(1)

مقصود از ناقور شيپورى است كه صداى آن گويى گوش انسان را سوراخ مى‏كند و زمانی است که در صور (اسرافيل) دميده شد و آن مانند بوق است و اين نفخه و دميدن اوّل است كه شدّت و سختى هولناكيست براى عموم‏ مردم دارد . (2)

در سوره فرقان نیز چنین تعبیری آمده است، خداوند می فرماید: «الْمُلْكُ يَوْمَئِذٍ الْحَقُّ لِلرَّحْمن»‏؛ ملک و حکومت در روز قیامت برای خداوند رحمان است (3) و در ادامه می فرماید: «وَ كانَ يَوْماً عَلَى الْكافِرينَ عَسيرا»؛ و آن روز، روزی است که بر کافران بسیار سخت است.

طبرسی می گوید: قيامت روزى است كه بر كافرين بسيار دشوار است. اما براى مؤمنين اينقدر سهل و زودگذر است كه به اندازه يك نماز خواندن طول و زحمت بيشتر ندارد. اين آيه، بشارتى است براى مؤمنين (4). تعبیر «كانَ يَوْماً» عنایت به این موضوع است که روز قیامت، روز بسیار پر مشقتی است و در مشقت آن تردیدی نیست.

در سوره قمر نیز موضوع عسر و سختی روز قیامت یاد شده است. آن گاه که می گوید: «يَقُولُ الْكافِرُونَ هذا يَوْمٌ عَسِر»؛ کافران می گویند آن روز، روز سختی است (5)، در اینجا تعبیر از زبان کافران است و کافران از حوادث سختی که در آن روز آن ها را فرا می گیرد، گزارش می دهند و در واقع بیان حال آن هاست.

تعبیر «يَقُولُ الْكافِرُونَ» به این معناست که استمرار دارد، یعنی همواره کافران این مطلب را بیان می کنند که «هذا يَوْمٌ عَسِر»؛ امروز، که همان روز قیامت است، روز بسیار سختی است. روز سخت، روزی است که تمام عوامل ترس و وحشت کافرین را احاطه می کند و آنها را در شرایط دشواری قرار می دهد.

برای توصیف سختی آن روز، به برخی از موارد آن اشاره می شود (6): نخست آن که هنگامی که نامه اعمال کافر را در اختیار او قرار می دهند و او باز می کند و می بیند که آنچه که انجام داده همه از کوچک و بزرگ ثبت شده و موجود است، وحشت زده می شود و فریاد بر می آورد، آنچنان که در سوره کهف به این نکته اشاره دارد و می فرماید کافران در آن روز فریادشان بلند است و می گویند:

«يا وَيْلَتَنا ما لِهذَا الْكِتابِ لا يُغادِرُ صَغيرَةً وَ لا كَبيرَةً إِلاَّ أَحْصاها»؛ ای وای بر ما، این نامه اعمال کیست که هیچ کار کوچک و بزرگی نیست مگر آن که در آن ثبت شده است . (7)

تعبیر آیه که می فرماید: «لا يُغادِرُ صَغيرَةً»؛ صغیر در برابر کبیر که در ادامه آیه آمده است، منظور ثبت همه اعمال است. انسان کافر می بیند حتی اعمالی که آنقدر کوچک بوده که از ذهن رفته و همینطور اعمال بزرگ او، همه ثبت شده است . (8)

--------------------------------------------------------------------------------
1- مدثر، 8 و 9

2- مجمع البیان . ج 10 ص 581 .

3- فرقان ، 26

4- مجمع البیان ج7 ص 263 .

5- قمر، 8

6- تفسیر نمونه ج 23 ص 25 .

7- کهف، 49

8- مجمع البیان ج 6 ص 733 .