اِنتَظِروا الفَرَجَ وَلا تَیأسُوا مِن رَوحِ الله.
همواره در انتظار باشید و یأس و ناامیدی از رحمت خدا به خود راه مدهید. (بحار، ج ١٥، ص ١٢٣)
در ادامه نشست آقای دکتر سیدرضا مؤدب سخنان خود با عنوان:قرآن کریم و پرهیز از قتال را با این سوال آغاز کردند که بر اساس آموزههای قرآنی جایگاه جهاد و به ویژه جهاد ابتدایی کجاست ؟
شبهات فراوانی از سوی مستشرقان بر این بحث وارد شده و فایرستون در کتاب «خاستگاه جنگ مقدس» اسلام را عامل تغییر نرم در کل جامعهی صلحطلب و تبدیل آن به جامعهای به شدت خشن و جنگطلب معرفی میکند؛ و از آیات قتال چنین برداشتی دارد.جنگ از نظر وی نوعی تخلیه انرژی و جایگزین ماجراجوییهای اعراب پیش از اسلام تلقی شده است. در دورههای معاصر نیز هویت مسلمانان با چنین تعریفی همراه شده، و اسلامهراسی غالبا نتیجهی چنین برداشتهایی است.حال اگر به آیهی ۱۹۰ بقره -که مورد توجه دو دیدگاه متفاوت"صلح/جنگطلب دانستن" اسلام است- بنگریم ؛ می بینیم که این آیه ضمن امر به جنگ، قتال را محدود به جنگ با متجاوزان کرده و در همان محدوده نیز هشدار میدهد تا مسلمانان مرتکب تعدی و تجاوز نشوند.
شبیه این مضمون در سوره انفال نیز به کار رفته و آیه ۲۰۸ بقره امر به ورود به سلم همگانی کرده و اصل در تعاملات را، مسالمت دانسته است و حتی در سوره توبه گسترهی این مسالمت به مشرکینی میرسد که میتوانند برای شنیدن کلام خدا در پناه امن باشند و به دلیل نادانی نسبت به آنان سختگیری نمیشود.
بعضی مصادر غیرشیعی حاوی احکامی است که شاید به دلیل انتقالی بودن روایات مرتبط، بر برداشتهای نادرست و جنگطلبانه از قرآن دامن زده؛ مانند حکم قتل کسی که از سر بیمیلی ترک نماز کرده باشد!در حالی که به تعبیر جناب آیه الله جوادی آملی در تفسیر تنسیم، اساس آموزههای الهی بر مبنای سلم و مداراست. و صرفنظر از تاریخ و ضرورات سنت، هرگز از مجموع نگاه آیات جنگ ابتدایی قابل برداشت نیست.