خبر واحد بودن حدیث سبعه احرف (2)

ملاك وثاقت حديث نزد علماى شيعه‏

از نظر عالمان حديث شناس، هر روايتى و حديثى، تنها به جهت انتساب آن به معصومين، ممكن است قابل اعتماد نباشد؛ چه بسا روايتى در جوامع حديثى نيز نقل شده باشد، اما ارزش عملى ندارد و صاحبان جوامع حديثى با اهداف خاصى به نقل آن پرداخته‏ اند.

البته برخى از صاحبان جوامع حديثى اهل سنت، رواياتى را نقل كرده‏ اند كه از نظر خود آنها، روايت صحيح مى‏باشد؛ مانند صحيح بخارى و مسلم كه مدعى هستند احاديثى كه آنها روايت نموده‏ اند، كاملا مورد اعتمادند و نسبت آنها به پيامبر صلّى اللّه عليه و آله قطعى است، كه البته چنين ادعايى در همه موارد قابل قبول نيست.

لكن عالمان شيعه، كه اقدام به جمع‏ آورى روايات حديثى نموده ‏اند، چنين ادعايى، را ندارند. بلكه هدف آنها جمع ‏آورى رواياتى بوده است كه منسوب به پيامبر صلّى اللّه عليه و آله است و چه بسا ممكن است در بين آنها روايات جعلى هم- گر چه بسيار محدود- وجود داشته باشد.

البته محدثان بزرگ شيعه، يعنى كلينى و شيخ طوسى و شيخ صدوق، اقدام به جمع‏ آورى رواياتى نموده‏ اند كه حداكثر اعتبار را دارا هستند و به نظر خودشان، روايت صحيح است؛ گر چه ممكن است از ديدگاه ديگر محدثان، قابل نقد باشد.

از نظر دانشمندان شيعه، كتب اربعه، گر چه داراى ارزشمندترين سخنان معصومين است و مجموعه‏ هاى بسيار ارزشمندى است كه در تفسير و احكام فقهى و ... مورد استناد واقع مى‏شوند، امّا ادعايى مبنى بر صحت تمام آنها وجود ندارد.

لذا با معيارهاى حديث شناسى، آنها را بررسى مى‏ نمايد و هيچ گاه روايتى تنها به جهت ذكر آن در كتب اربعه، مورد پذيرش واقع نمى‏شود.

بلكه ملاك‏هاى وثاقت روايت در مورد آنها با تمام دقت‏هاى لازم لحاظ مى‏شود و سپس بر اساس آنها حكم يا فتوا صادر مى‏شود. چه بسا روايتى در برخى از جوامع حديثى آمده باشد؛ ولى ضعيف شمرده شود و يا از نظر برخى از فقيهان و مفسران، قابل استناد واقع نباشد.

زيرا محدثان بزرگى هم چون مجلسى و حر عاملى كه اقدام به تدوين مجموعه‏ هاى حديثى ارزشمند، نموده‏ اند، هدفى جز ضبط و جمع‏ آورى احاديث و جلوگيرى از محو آنها نداشته ‏اند.

جعل حديث در قرن اول و دوم و سوم وجود داشته است؛ به ويژه كه معاويه، پنهان و آشكارا علمدار اين حركت زشت در تاريخ بوده است.

لذا هر حديثى، با معيارهاى ارزشيابى، مورد سنجش قرار مى‏گيرد و پس از دارا بودن ملاك‏هاى صحت، مورد استناد واقع مى‏شود. چنين اقدامى در مورد حديث سبعة احرف در نزد شيعه هم شده است. ملاك‏ها و معيارهاى ارزيابى به اختصار چنين است

وثاقت راوى‏...............

--------------------------------------------------------------------------------

نزول قرآن و رؤياى هفت حرف مودب ، ص: 250

-------------------------------------------------------------------------------