مقاله : تبیین دیدگاه علامه طباطبایی درباره آیات قرآنی ناظر به تفسیر به رأی

تبیین دیدگاه علامه طباطبایی درباره آیات قرآنی ناظر به تفسیر به رأی

علی مدبر (اسلامی)*

استادیار پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ، a.modabber@isca.ac.ir

چکیده:
در آموزه‌های اسلام سخن از «تفسیر به رأی» به میان آمده و با وصف «تفسیر جاهلانه»، از آن نکوهش شده است. راه برون‌رفت از این‌گونه تفسیر، رعایت دقیق روشمندی تفسیر و حفظ شاخصه‌ها و عناصر محوریِ آن است.
از مفسران شیعی که تحقیقی ارزشمند درباره «تفسیر به رأی» دارد، علامه طباطبایی است. وی افزون بر تبیین دقیق روایات نکوهش‌کننده تفسیر به رأی، برخی آیات قرآنی را ناظر به این‌گونه تفسیر دانسته است.
مقاله حاضر، نخست می‌کوشد چکیده دیدگاه علامه درباره آیات و روایات ناهی از تفسیر به رأی را بازتاب دهد. سپس با الهام از دیدگاه علامه، راه برون‌رفت از این تفسیر جاهلانه را ذیل عنوان «شاخصه‌ها و عناصر روشمندی تفسیر» ارائه کند.

عناصر محوریِ روشمندی تفسیر عبارت‌اند از: تفسیر بر پایه مبانی پیش‌پذیرفته، بهره‌گیری از منابع معتبر تفسیر و پرهیز از منبع‌نماها در تفسیر، بهره‌گیری از منهج اجتهادی جامع و پرهیز از منهج‌نماها، به‌کارگیری قواعد تفسیر قرآن و بهره‌گیری از ابزارهای تفسیر.

واژه‌های کلیدی: آیات تفسیر به رأی، تفسیر روشمند، علامه طباطبایی.

مجله مطالعات تفسیر . پاییز 1402 شماره 55