بررسى سندى حديث سبعة احرف نزد علماى شيعه‏ (2)

روايات بخش دوم نيز اگر چه مربوط به نزول الفاظ قرآن بر هفت حرف نمى‏شوند و به حوزه ديگرى تعلّق دارند، و در كلمه سبعة احرف از نظر لفظى به هم شبيهند، از سند قوى برخوردار نيستند. زيرا در روايت اول محمد بن يحيى صيرفى وجود دارد كه او نيز مجهول است. علّامه مامقانى در مورد او مى‏گويد: «حال او مجهول است.» «1»

در روايت دوم هم، سند به صورت مردّد بيان شده است: «عن ابن ابي عمير أو غيره». و ترديد در سند خود موجب نقص در سند است. در روايت سوم هم سند مرسل است كه موجب ضعف آن شده است، چون در آن آمده است:

«محمد بن إبراهيم النعماني مرسلا عن أمير المؤمنين».
لذا روايات بخش دوم نيز از قوت سندى برخوردار نيستند، و اگر از جهت سند، داراى قوت هم بودند، مربوط به نزول و قرائت آيات قرآن بر هفت حرف نمى‏شوند. بلكه به محتوا و معناى قرآن ناظرند.

در مورد اعتبار سند روايت نزول الفاظ قرآن بر سبعة احرف، مرحوم محدث نورى مى‏گويد:
اگر كسى بگويد: معناى روايت صدوق چيست كه مى‏فرمايد ... «خدا تو را (پيامبر) امر مى‏فرمايد كه بر هفت حرف بخوانى» مى‏گويم: بر ظاهر آن روايت نمى‏توان عمل كرد ... و در ضعف آن همين مقدار بس كه صدوق و ناقل آن، بر آن عمل نكرده‏اند. زيرا صدوق در كتاب عقايدش بيان مى‏دارد
__________________________________________________
(1) تنقيح المقال، ج 3، شماره 11515.
نزول قرآن و رؤياى هفت حرف، ص: 244

---------------------------------------------------------------------------

كه قرآن بر حرف واحد نازل شده است. «1»

دانشمند شيعه، مرحوم محمد جواد نجفى بلاغى نيز در تفسيرش مى‏گويد:

«روايات دال بر نزول قرآن بر هفت حرف، سست و بى‏اعتبار و ضعيف است.» «2» آية اللّه خوئى هم مى‏گويد: «اصل روايت (سبعة احرف) ثابت نشده و از طريق عامه نقل شده و آن روايتى مجعول است.» «3» آية اللّه معرفت نيز مى‏نويسد: «روايات نزول قرآن بر هفت حرف، مروىّ از اهل بيت هستند، لكن اسانيد آن، از نظر وثاقت ثابت نشده است.» «4»

---------------------------------------------------------------------------------
(1) فصل الخطاب، ص 206- 207، نسخه خطى مركز فرهنگ معارف، قم.
(2) آلاء الرحمن فى تفسير القرآن، ص 30، مقدمه.
(3) آية اللّه خوئى، مستند العروة الوثقى، كتاب الصلاة، ج 3، ص 274.
(4) التمهيد فى علوم القرآن، ج 2، ص 94.