تفاسير جامع : روض الجنان و روح الجنان‏

3- روض الجنان و روح الجنان‏

تأليف شيخ ابو الفتوح رازى از عالمان بزرگ شيعه در قرن ششم هجرى، به زبان فارسى و شامل تمامى آيات قرآن است.

او در تفسيرش به مباحث كلامى، لغوى، قرائات، روايات و مباحث فقهى پرداخته است. در آغاز تفسير، به نام سوره، مكى يا مدنى بودن آن، فضل قرائات و نقل گفتار و روايات معصومين عليهم السّلام اشاره كرده و با بيانى مناسب، به ذكر نكته‏ هاى تفسيرى پرداخته اس

در مقدمه تفسير درباره غرض از تفسير، شرايط تفسير، اقسام معانى قرآن، نام‏هاى قرآن، تفسير و تأويل مطالبى را بيان داشته و براساس مذهب كلامى خود، در ذيل آيات مورد بحث، ديدگاه كلامى شيعه را بيان و تثبيت كرده است. از روايات معصومين عليهم السّلام و اهل سنت كمك گرفته و ديدگاه‏هاى بزرگان شيعه را نقل كرده است.

در آيات فقهى نيز فتواى شيعه را به اختصار بيان كرده، روايات و اسرائيليات را در مواردى بدون نقد ذكر كرده است. «1»
---------------------------------------------------------
(1). ايازى، همان، ص 486.
-------------------------------------------------------
روشهاى تفسير قرآن، ص: 294

ابوالفتوح رازی از مفسران و محدثان شیعه در قرن ششم هجری قمری و صاحب تفسیر فارسی روض الجنان و روح الجنان است. نسب وی به قبیله خزاعه می‌رسد و جد اعلای او، نافع بن بدیل بن ورقاء خزاعی صحابی پیامبر(ص) است. ابوالفتوح از شاگردان زمخشری و از اساتید ابن شهر آشوب و ابن حمزه طوسی بود.

او در نیمه دوم قرن ششم وفات نمود و در صحن حمزة بن موسی الکاظم (ع) و در جوار حضرت عبدالعظیم دفن شد.

این کتاب، اولین تفسیر کامل شیعی فارسی است که همه سوره‌های قرآن را در برمی‌گیرد. به نام کتاب، در خود تفسیر اشاره‌ای نشده و در کتب شیخ منتجب الدین رازی و ابن شهر آشوب با نام «روض الجنان و روح الجنان» آمده است. ابن شهر آشوب در کتاب دیگر خود از این کتاب با عنوان «روح الجنان» یاد می‌کند.

بنا بر آنچه خود مؤلف در مقدمه تفسیر آورده است به پبشنهاد جماعتی از دوستان و بزرگان و اهل علم و تدین مبنی بر تألیف تفسیری مشتمل بر همه موارد، آن را اجابت کرده است. و زبان فارسی را انتخاب کرده، چون طالبان آن بیشتر و فواید آن عام‌تر بود.

مؤلف، پس از ذکر مقدمه‌ای کوتاه و بحثی در معنای تفسیر و تأویل، به تفسیر آیات سوره‌ها به ترتیب از سوره حمد تا ناس پرداخته و لفظ به لفظ آن را ترجمه کرده است.

سپس به شرح لغات و ابعاد مختلف ادبی، روایی، تاریخی، فقهی، کلامی و اخلاقی آیات پرداخته و از اقوال مفسرین، صحابه و تابعان هم بدون هیچ اظهار نظری نقل می‌کند.

با توجه به رویکرد عقلی و نقلی مفسر در آیات، تفسیر وی در زمره تفسیر اجتهادی به شمار می‌آید.

تعداد جلدها
تفسیر ابوالفتوح بر اساس تقسیم‌بندی مؤلف و تصریح برخی مانند منتجب الدین رازی و عبدالجلیل قزوینیو اتفاق همه دست‌نویس‌ها، بیست جلد بوده که در چاپ‌های اول تا سوم، این تقسیم‌بندی مراعات نشده است.
-----------------------------------------------------------------------
ويكي شيعه : روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن (کتاب)