توصیف عام از قیامت در قرآن :

معاد :
توصیف عام دیگری که در مورد قیامت بیان شد تعبیر و توصیف «معاد» می باشد؛ تعبیری که در چند آیه از آن یاد شده است. معاد از ریشه عود و به معنی بازگشت انسان ها به خدا و جهان آخرت هست؛ در گروهی از آیات قرآن از آن تعبیر استفاده شده و از بازگشت انسانها به قیامت با عبارت معاد یعنی بازگشت و یا بازگشت به حیات مجدد آمده است.
خداوند در سوره اعراف می فرماید: «وَ ادْعُوهُ مُخْلِصينَ لَهُ الدِّينَ كَما بَدَأَكُمْ تَعُودُونَ»؛ و او را بخوانيد، در حالى كه دين (خود) را براى او خالص گردانيد! (و بدانيد) همان گونه كه در آغاز شما را آفريد، (بار ديگر در رستاخيز) بازمى‏گرديد . یعنی همانگونه که در آغاز شما را خلق و ایجاد کرد و آفرید؛ بار دیگر در قیامت بر می گردید و اعاده می شوید. این جمله در واقع بر امکان معاد اشاره دارد و آفرینش نخستین استدلالی است بر امکان آفرینش قیامت و اگر کسی در ذهنش چنین بازگشتی و معادی بعید بیاید، خداوند می فرماید که آنچنان که نبودید و ایجاد شدید، زمانی که از اینجا رفتید نیز خداوند دوباره شما را بر می گرداند.
قابل توجه این که عبارت عود و بازگشت در لسان مشرکان و منکران معاد نیز بوده است و می گفتند چه کسی می تواند ما را به زندگی مجدد باز گرداند: «فَسَيَقُولُونَ مَنْ يُعيدُنا»؛ می گفتند کیست که ما را برگرداند و اعاده کند. یعنی در ذهن مشرکان چنین بوده که نسل های پیش از آن ها آمدند و مردند و از آن ها هیچ خبری نیست. گویا آنها جسمشان هم تبدیل به خاک شده و خاک هم تبدیل به موجودات دیگر شده و با گذشت زمان به ظاهر هیچ آثاری از آنها نیست. پس سوال می کردند «مَنْ يُعيدُنا»؛ چه کسی وقتی این اتفاقات برای ما افتاد می تواند ما را اعاده کند؟ قرآن در پاسخ آنان می فرماید: «قُلِ الَّذي فَطَرَكُمْ أَوَّلَ مَرَّة»؛ بگو همان کسی که شما را در آغاز آفرید .
یعنی در این عبارت اشاره می کند همان طور که شما نبودید و شدید، می تواند شما را برگرداند و امکان اعاده دارد. تعبیر معاد با عبارت «مَنْ يُعيدُنا» به نوعی از همین آیات گرفته شده است که یک بازگشتی را مورد نظر دارد. به نظر می رسد که آیه شریفه بر معاد جسمانی تاکید بیشتری دارد و در این آیه و آیات مشابه آن، تصوری که برخی می پنداشتند که معاد ممکن است هیچ ارتباطی با جسم نداشته باشد، نفی شده است؛ زیرا روح در حقیقت، بازگشت و معادی ندارد، بلکه روح به بقا و حیات خود بعد از مرگ نیز ادامه می دهد و جسم انسان است که در آن تغییر و تحولی ایجاد می شود و مجدد بر می گردد و به روح ملحق می شود و در قیامت بازگشت می کند. نکته مهمی که در اینجا قابل دقت هست و برخی از مفسران به آن تامل بیشتری داشته اند این است که تشبیه در اصل بازگشت به حیات است، آنچنان که مرحوم طبرسی در آغاز تفسیرش آورده است و دیگران نیز آورده اند .
بنابراین توصیف قیامت به «معاد» که در آیاتی از آن یاد شده است، اشاره به مرحله ای یا ویژگی هایی از قیامت که مربوط به بازگشت است، دارد که البته بازگشت جسم یا اصل امکان بازگشت، مورد نظر می باشد. در هر صورت انسان لازم است تا برای جهان دیگر آماده شود و باور کند که این جهان مقدمه ای برای جهان آخرت است.