ـ حضرت مهدی(ع): :
اَنَا خاتِمُ الأوصیاءِ وَ بی یدفَعُ اللهُ البَلاءَ عَن اَهلی و شیعَتی.
من ختم‌کنندة راه اوصیا هستم و به وسیلة من خدا بلاها را از اهل بیت من و شیعیانم دفع می‌نماید. (غیبت شیخ طوسی، ص ٢٤٦)
.jpg)
اصطلاحات مربوط به حديث و متراد فهاي آن
در اين درس، تعريف علم الحديث و شاخه هاي آن، علم الدرايه، پيشينه تاريخي، موضوع و فايد ه علم الدرايه و معني حديث، سنت، خبر، اثر، سند و متن و حديث قدسي از نظر محدّثان شيعه و اهل سنت، مورد بررسي و تطبيق واقع مي شود که به شرح ذيل است:
تعريف علم الحديث
علم الحديث، علم بقوانين يُعرف بها احوال السند و المتن
آن چنان که از تعريف مذکور برمي آيد: علم الحديث، دانشي است که به واسطه قوانين آن، حالات سند و متن حديث شناخته مي شود و بدين جهت داراي سه قسم مي باشد:
الف) رجال الحديث: دانش مربوط به شناخت راويان حديث از نظر وثاقت وعدم وثاقت.
ب) علم الدراية يا مصطلح الحديث: دانش مربوط به شناخت حالات سند ومتن حديث که از آن تعبير به اصول الحديث نيز شده است.
ج) فقه الحديث: و آن دانش و علمي است که از چگونگي معني و مفادِ متن حديث گفت وگو مي کند و آن را دراية الحديث نيز ناميده اند؛ زیرا کلمه دراية به معناي فهم عميق است که هرگاه با پسوند حديث، همراه شود، فهم متون حديث را دلالت دارد.
از آن چه گذشت، روشن مي شود که عمده مباحث علم الحديث، مربوط به يکي از سه علم : رجال الحديث، علم الدرايه يا مصطلح الحديث وفقه الحديث مي باشد که از شاخه هاي علم الحديث شمرده شده اند؛ البته براي علم الحديث، شاخه هاي ديگري نيز گفته شده ، مانند : علم مختلف الحديث، علل الحديث، غريب الحديث، علم الجرح و التعديل، علم ناسخ الحديث و منسوخه که مي توان آنها را نيز در شاخه هاي مذکور جاي داد يا از آن سه شاخه، علوم ديگري را نيز در رابطه با سند و متن حديث، سامان داد مانند: علم معرفة المدرج من الحديث و... .
البته نزد اکثر متأخران از اهل سنت، علم الحديث داراي دو بخش : علم الحديث روايًة و علم الحديث دراية مي باشد که بخش دوم، همان علم الدراية و يا مصطلح الحديث است.
( منبع علم الدرایه تطبیقی - سید رضا مودب )
