ضرورت پرورش متخصصان و دانشجویان رشته قرآن و حدیث برای تحقق علوم انسانی اسلامی»

لزوم استخراج علوم انسانی از قرآن تا تحول در کنشگری علمی

در نشست «ضرورت پرورش متخصصان علوم قرآنی برای تحقق علوم انسانی اسلامی» تأکید شد: برای تحقق علوم انسانی اسلامی و قرآن‌بنیان علاوه بر تحول در کنش‌گرهای علمی باید در سیاست‌ورزی و سیاست‌گذاری علم هم تغییرات و تحولات جدی رقم بخورد، چراکه اگر به‌عنوان منبع اصلی به سراغ قرآن برویم و در کنار کلام الهی، حدیث و روایات اهل بیت(ع)، عقل و اجماع باشد، می‌توان به اسلامی‌سازی علوم انسانی امیدوار بود.
شریفی، نقیب و مودببه گزارش ایکنا قم، نشست علمی «ضرورت پرورش متخصصان و دانشجویان رشته قرآن و حدیث برای تحقق علوم انسانی اسلامی» به‌ همت خبرگزاری ایکنای قم و با همکاری دانشگاه قم و دانشگاه علوم و معارف قرآن با سخنرانی حجت‌الاسلام احمد شریفی، رئیس دانشگاه قم، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمد نقیب، رئیس دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم و حجت‌الاسلام سیدرضا مودب، رئیس دانشکده الهیات دانشگاه قم، ۱۸ آذرماه در دانشگاه قم برگزار شد.

پیشینه اسلامی‌سازی علوم انسانی

حجت‌الاسلام والمسلمین احمدحسین شریفی، رئیس دانشگاه قم در ابتدای این نشست با اشاره به سابقه و پیشینه اسلامی‌سازی علوم انسانی اظهار کرد: از نخستین ایامی که مسلمانان با علم غرب آشنا شدند دغدغه و نگران این بودند که علوم منقطع از آسمان و شوریده علیه مبدأ و معاد، چه وضعیتی در جهان اسلام پدید خواهند آورد «أسلمة العلوم»، اسلامی‌سازی علوم و نوع مواجهه با علوم مطرح شد.

وی ادامه داد: مرحوم سیدجمال‌الدین اسدآبادی نشریه‌ای به نام «نَیچریه» داشت و مقالاتی نوشت و این بحث را مطرح کرد؛ چند دهه بعد مقوله توحیدی‌سازی علوم را تبیین و بررسی کرد. شاگردان ایشان نیز این دغدغه را دنبال کردند و بیش از ۹۰ سال قبل مرحوم اقبال لاهوری در لاهور(پاکستان فعلی) این مهم را به‌صورت جدی دنبال کرد و معتقد بود چاره‌ای جز اسلامی‌سازی و قرآنی‌سازی علوم نداریم، چراکه این علوم شرک فتنه‌ها به دنبال دارد و انکار توحید و معاد و ارزش‌های دینی را وارد جهان اسلام می‌کند.

استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه سیداحمدخان هندی که از مکتب قرآنیون و قرآن بسندگی به‌شمار می‌آمد نیز با هدف اسلامی‌سازی علوم غربی بر پایه قرآن دانشگاه اسلامی تأسیس کرد، افزود: قبل از انقلاب در پاکستان، عربستان و مالزی کنفرانس‌های بین‌المللی در خصوص «أسلمة العلوم» و «أسلمةالمعرفه» توسط سیدمحمدنقیب العطاس، اندیشمند مالزیایی مطرح شد.

شریفی اضافه کرد: امام خمینی(ره) نیز این ایده را مطرح کرده و در ۱۸ دی ۱۳۵۷ در نوفل‌لوشاتو می‌فرماید: «مسئله ما شاه، رژیم پهلوی و طاغوت نیست ما می‌خواهیم بر پایه توحید اداره بشر شکل بگیرد، ما می‌خواهیم بر پایه توحید حقوق بشر مدیریت شود.»؛ در قم خبرنگار فرانسوی از امام(ره) سؤال می‌پرسد شما اندیشمند سیاسی، اقتصاددان و جامعه‌شناس نیستید نگران اداره کشور نیستید؟ امام(ره) پاسخ می‌دهد: «آن چیزی که جامعه‌شناسی، اقتصاد و علوم‌ سیاسی می‌نامید اصلاً چه خوب این‌ها را ندانیم، ما نمی‌خواهیم جامعه را بر پایه علوم موجود اداره کنیم، البته آغاز کار است نسل‌های آینده این فضا را ایجاد خواهند کرد و علوم را بر پایه تفکر اسلامی و قرآنی شکل می‌دهند.»

تفاسیر مختلف از اسلامی‌سازی علوم انسانی
رئیس دانشگاه قم با بیان اینکه بعد از انقلاب اسلامی نیز شورای عالی انقلاب فرهنگی، مراکز مختلف علمی و پژوهشی اسلامی‌سازی علوم را دنبال کردند، گفت: منظور از علوم اسلامی انسانی تفاسیر مختلفی دارد، چنانکه تعریف خود علوم انسانی در بین غربی‌ها چندین تعریف دارد، برخی «هیومن ساینس» و برخی علوم تجربی انسانی و برخی عنوان می‌کنند که انسانیات بگویید؛ طبیعت حوزه نظریه‌پردازی دانش همین است و توقعی نداریم که همه یک تلقی ثابت داشته باشند.

حجت‌الاسلام والمسلمین احمد حسین شریفی، رییس دانشگاه قم

وی افزود: علوم انسانی اسلامی نیز همین‌گونه است و تلقی‌های مختلفی در تعریف آن عنوان می‌شود، برخی معتقدند علوم انسانی اسلامی یعنی علوم مبتنی بر متون اسلامی(قرآن و حدیث)، عده‌ای دیگر علوم انسانی اسلامی را وابسته به منابع دین معرفی می‌کنند که منابع اعم از متون است و عقل، تجربه، تاریخ، اجماع و سایر موارد نیز در آن دخیل است.

شریفی با بیان اینکه برخی دیگر نیز معتقدند علوم انسانی اسلامی یعنی علوم انسانی مبتنی بر مبانی اسلامی یعنی نوع نگاه اسلامی به جهان، معرفت، انسان و ارزش، تصریح کرد: برخی نیز می‌گویند علوم انسانی اسلامی مشکک است یعنی علوم انسانی اسلامی مبتنی بر متن، منابع و مبانی همگی صحیح است و بنده نیز با همین موافق هستم، علومی که به‌گونه‌ای با متون دینی، منابع مورد تأیید دین و مبانی دین ارتباط داشته باشند.

رئیس دانشگاه قم اظهار کرد: علوم انسانی اسلامی موضوع ایدئولوژیک نیست و منظور از علوم انسانی اسلامی آن است که اگر خداوند متعال چهار چشم برای دیدن یک واقعیت به ما داده، کسی که می‌خواهد یک واقعیت را مشاهده بکند بهتر است از چهار چشم خود بهره‌مند شود یا سه چشم را ببندد و از یک چشم تجربه برای رؤیت استفاده کند؟ در این شرایط یک بُعد را مشاهده می‌کند و تمام واقعیت را نمی‌بیند. چشم وحی، شهود و عقل را هم باز کند می‌تواند لایه‌های مختلف دیگر را هم مشاهده کند. در علوم انسانی هم شاهد آن هستیم که دانشمندان بر این باورند باید با روش‌های مختلف به سراغ آن برویم.

علوم انسانی قرآن‌بنیان در چه شرایطی تولید می‌شود
وی بیان کرد: تاریخ بلندی که بر اسلامی شدن علوم انسانی می‌گذرد به‌ معنای دغدغه‌مند بودن همگانی نسبت به این موضوع نبوده و نیست، حقیقتاً انگشت‌شمار بودند افرادی که از این ایده دفاع می‌کردند؛ هنوز هم اکثر دانشجویان این کشور اساساً تصویر درستی از اسلام و معارف اسلامی ندارند و اساتیدی در ایران داریم که توانایی قرائت و روخوانی قرآن کریم را هم ندارند چه برسد به اینکه از علوم انسانی قرآن‌بنیان سخن بگوید؛ هنوز قرآن‌پژوهان و حدیث‌پژوهان، فقیهان و اسلام‌شناسانی داریم که تصویری از علوم انسانی ندارند و بسیاری از حوزویان درک روشنی از علوم انسانی ندارند و نمی‌توانند علوم انسانی قرآن‌بنیان تولید کنند.

شریفی افزود: زمانی که متخصصان هر دو علوم(علوم انسانی و علوم قرآنی) درک روشنی از علم یکدیگر نداشته باشند نمی‌توانیم از آنان انتظار داشته باشیم تا علوم انسانی قرآن‌بنیان تولید کنند. به اعتقاد من اگر می‌خواهیم علوم انسانی اسلامی ایجاد شود باید در ابتدا دانشگاه‌هایمان اسلامی شود و تحولاتی در کنش‌گرهای علم یعنی دانشجویان، اساتید و مسئولان دانشگاه ایجاد شود.

متخصصان علوم انسانی اسلامی در مسئولیت‌های دولتی حضور یابند
وی ضمن انتقاد از انتصاب غیرمتخصصان در وزارت علوم گفت: تا به امروز ۱۲ وزیر علوم نصب و عزل شدند که تنها مرحوم شریعتمداری در دولت موقت بازرگان متخصص علوم انسانی بود که به مدت ۹ ماه به‌ سمت وزیر علوم منصوب شدند؛ به‌ جز ایشان، هیچ‌یک از وزیران علوم تاکنون متخصص علوم انسانی نبوده است. در شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز برخی از افراد غیرمتخصص تاکنون مسئولیت‌هایی داشتند در حالی که ما باید برای مسئولیت‌های دولتی به‌ دنبال متخصصان علوم انسانی اسلامی باشیم که قدرت امتدادبخشی این دو علوم را دارا باشند.

شریفی بیان کرد: حوزه امتدادبخشی و استخراج مسائل از منابع و مبانی یا کشاندن آن مبانی تا حل مسائل به‌روز جامعه یک مهارت جدی است که باید متخصصان علوم انسانی و اسلامی داشته باشند ممکن است شخصی مفسر بزرگ قرآن باشد، اما توانایی حل مسائل و به‌کارگیری دانش خود را برای حل مشکلات جامعه نداشته باشد.

وی تصریح کرد: برای تحقق علوم انسانی اسلامی و قرآن‌بنیان علاوه بر تحول در کنش‌گرهای علمی باید در سیاست‌ورزی و سیاست‌گذاری علم هم تغییرات و تحولات جدی رقم بخورد؛ همچنین اینکه در چند سال اخیر تغییراتی ایجاد شده و در دوران وزیر وقت هم علی‌رغم اینکه متخصص علوم انسانی نیست، اما برای اولین بار قائم‌مقام وزیر در علوم انسانی منصوب کردند که یک حرکت و تحول جدی است و اتاق فکر تحول در علوم انسانی هم تشکیل دادند که اقدامی قابل تحسین است.

شریفی با بیان اینکه تحول در سرفصل‌ها و متون و منابعه در دسترس هم لازمه تحقق علوم انسانی اسلامی است، اظهار کرد: شورای تحول ۱۴ سال پیش زیرمجموعه شورای عالی انقلاب فرهنگی تشکیل شد، در جلسات اخیر این شورا، مطرح شد که در این ۱۴ سال ۶۰ کتاب سامان داده شده و ۲۰۰ سرفصل اسلامی شده است که این اقدامات اگرچه خوب است اما کافی نیست. نکته دیگر آن است که سرفصل اگر قرآن و کتاب وحی الهی باشد دست کسانی بدهیم که آن را باور نداشته باشد یا خود را نابود می‌کند یا قرآن را تحریف می‌کند.

تمدن نوین اسلامی با زیرساخت‌های غربی محقق نمی‌شود
وی افزود: انقلاب اسلامی زمانی به هدف غایی‌اش می‌رسد که بتواند در حوزه علم و معرفت اسلام را محقق کند به تعبیر دیگر اگر هدف اصلی ما تمدن نوین اسلامی است که در بیانیه گام دوم به آن اشاره شده است؛ باید بدانیم تمدن ارکانی دارد که برای تمایز با دیگر تمدن‌ها باید نرم‌افزار و زیرساخت متمایز باشد در غیر این صورت با نرم‌افزار غرب تمدنی شکل می‌گیرد که تنها صورت و شکل اسلامی دارد، اما در باطن اسلامی نیست و ماندگاری ندارد.

رئیس دانشگاه قم با اشاره به اینکه تجهیز شدن به دانش مورد نیاز یکی از اقدامات جهادی متخصصان امر است، گفت: متخصصان علوم قرآن و حدیث باید به دانش به‌روز علوم انسانی آگاهی کامل داشته باشند و اگر این امر مهم دست پیدا نکنند فهم درستی از آیات و روایات هم پیدا نمی‌کنند.

وی با اشاره به اینکه انتظارات از دانشگاه قم در این حوزه بیش از دیگر دانشگاه‌هاست، بیان کرد: تأسیس پژوهشکده علوم انسانی اسلامی، مطالعه در زمینه افزودن رشته‌های مورد نیاز حوزه علوم انسانی اسلامی، جذب هیئت علمی در رشته‌های علوم انسانی از جمله روانشناسی و جامعه‌شناسی، افزودن رشته جدید فلسفه اسلامی برای کودک در مقطع ارشد و تأسیس دانشکده‌های علوم و فناوری‌های همگرا با محوریت فلسفه ذهن و دانشکده معماری و شهرسازی اسلامی از جمله اقدامات دانشگاه قم در حوزه علوم انسانی اسلامی است.

شکل‌گیری دانشگاه اسلامی بر پایه توحید و فارغ‌التحصیلان موحد

حجت‌الاسلام مؤدب، رئیس دانشکده الهیات دانشگاه قم گفت:

بعد از انقلاب اصلاحات مهمی برای اسلامی‌سازی علوم آغاز شد و در دانشگاه الزهرا(س) مصباح جمعی از بهترین استادان دانشگاه که در رشته‌های علوم انسانی شاخص بودند در یک دوره سه ماهه در این دانشگاه شرکت کرده و زمینه‌ای برای مباحثه بین اساتید دانشگاه و حوزه علمیه بود.

وی ادامه داد: نیازمند این هستیم بررسی کنیم که کوشش‌های پس از انقلاب برای اسلامی‌سازی علوم تا چه میزان موفق بودیم و از این پس دانشگاه‌های بزرگ چه وظایفی دارند و باید در وهله اول بدانیم که متخصصان رشته کم است و چه اتفاقاتی باید بیفتد.

رئیس دانشکده الهیات دانشگاه قم با اشاره به اینکه هدف این است که جامعه اسلامی بر پایه توحید شکل بگیرد و دانشگاه‌های ما نیز باید بر پایه توحید باشد، بیان کرد: در صحیفه نور، جلد هشتم آمده است: «آن که اسلام می‌خواهد تمام علوم چه علوم طبیعی باشد، چه غیر طبیعی باشد، آن مقصدی است که اسلام دارد این است که تمام اینها به علوم الهی هدایت شوند و برگشت به توحید برای برگرداندن تمام موجودات به الوهیت داشته باشیم.»

حجت‌الاسلام مؤدب، رییس دانشکده الهیات دانشگاه قم

وی با بیان اینکه وقتی دانشگاه اسلامی باشد فارغ‌التحصیل دانشگاه نیز موحد می‌شود، گفت: رهبر معظم انقلاب می‌فرماید: «در زمینه اسلامی کردن دانشگاه‌ها اعتقاد من این است که ما هر چه در زمینه کار کنیم زیاد نیست، توقع ما از دانشگاه و مرکز علم کشور این است جوان کم‌اعتقاد وارد دانشگاه می‌شود، در حالی که از دانشگاه بیرون بیاید عمیق متدین و دارای تعهد دینی و اخلاق دینی باشد و عمیقا توقع ما از دانشگاه این است.»

مؤدب اظهار کرد: آیت‌الله جوادی‌آملی در سخنانی بر این اعتقاد بود: «آیا علم اسلامی داریم یا خیر؟ آیا علوم انسانی را می‌توان اسلامی کرد یا خیر؟ امروزه دانشگاه‌های ما به‌دنبال نوعی اخباری‌گری رایجی است» تعبیر ایشان از اخباری‌گری یعنی آنکه سال‌هاست .
دانشگاه‌ها علم را سکولار می‌دانند و سخنی از اسلامی شدن نیست، در حالی که آیت‌الله جوادی‌آملی بر این باورند که خداوند در قرآن کریم قدم به قدم دینی بودن علم را معنا فرموده است. اینان گمان می‌کنند اسلامی شدن علم به‌ معنای آن است که در روایات یا متون دینی فرمول علمی پیدا کنند و این یک اخباری‌گری منجمد و متحجر است.

سه اصل اسلامی بودن همه علوم از منظر قرآن

وی ادامه داد: آیت‌الله جوادی در ادامه گفتند: «همه علوم براساس سه اصل، اسلامی هستند. اصل اول قرآن کریم است که خداوند در آیه ۱۵ سوره مائده فرمود: «قَدْ جَاءَكُمْ مِنَ اللَّهِ نُورٌ وَكِتَابٌ مُبِينٌ؛ بی‌تردید از سوی خدا برای شما نور و کتابی روشنگر آمده است.» همچنین در آیه ۱۰۱ سوره کهف فرمود: «الَّذِينَ كَانَتْ أَعْيُنُهُمْ فِي غِطَاءٍ عَنْ ذِكْرِي؛ به همان كسانى كه چشمان بصيرت‌شان از ياد من در پرده بود.»

مؤدب بیان کرد: اصل دوم آن است که عالم و هستی همه مخلوق خداست و وجود خدا را در هر دانشی که با طبیعت سر و کار دارد باید ببنیم و چیزی در عالم نیست که مخلوق نباشد و اصل سوم آن است که جهان خلق شده نیکو و متقن است، همان‌گونه که خداوند در آیه هفتم سوره سجده فرمود: «ذِي أَحْسَنَ كُلَّ شَيْءٍ خَلَقَهُ؛ همان كسى كه هر چيزى را كه آفريده است نيكو آفريده.»؛ اگر چیزی هدف‌دار و با نقص باشد، زیبا نیست، در حالی که هرچه خداوند آفریده زیباست زیرا با هدف خلق شده است. چیزی در عالم با عنوان طبیعت ندارد هرچه هست خلقت است.

وی با بیان اینکه چیزی به‌عنوان علم طبیعی نداریم و همه علوم با خالق که خداوند است، سروکار دارد، گفت: اگر در این جهان همه عالمان و متخصصان با طبیعیت سروکار دارند، خداوند را در این جهان ببینند پس همه علوم می‌تواند اسلامی باشد زمانی که متخصصان و دانشمندان از طبیعتی که به‌عنوان مخلوق خداست یاد کند، دانشجویان هم با شنیدن و دیدن آن متدین‌تر و معتقدتر می‎شوند و باور آنان قوی‌تر می‌شود.

اسلامی‌سازی علوم انسانی در عملکرد مدیران دیده شود

مؤدب با اشاره به اینکه برای اسلامی شدن دانشگاه‌ها یکی از قدم‌ها مسئولیت میدان و مسئولان دانشگاهی و مسئولان وزارت علوم است، تصریح کرد: پرسشی که در این حوزه مطرح می‌شود آن است که چرا دولت‌ها به‌ دنبال وزیران متخصص در حوزه وزارت علوم نبودند. به فرموده مقام معظم رهبری اسلامی شدن دانشگاه‌ها نیازمند تحولات بنیادین است که برنامه‌های بلندمدت، دلسوزانه و برنامه‌ریزی همه‌جانبه می‌خواهد.

رئیس دانشکده الهیات دانشگاه قم بیان کرد: در نگاه مدیران کشور باید اسلامی‌سازی علوم انسانی شکل بگیرد، از جمله اینکه تاکنون برای تدین و دین‌‎دار کردن و تبیین نگاه توحیدی برای اساتید دانشگاه‌ها چه اقداماتی انجام شده است؟ به نظر می‌رسد اقدامات انجام شده در این حوزه کافی نیست و باید بازنگری و اصلاحاتی رقم بخورد.

بروز و ظهور اسلامی‌سازی علوم انسانی دیده نمی‌شود

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمد نقیب، رئیس دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم اظهار کرد: تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی با هدف اسلامی‌سازی علوم بود تا دانشگاه‌ها به سمت اسلامی شدن حرکت کنند و متونی نوشته شده و اقداماتی انجام شده؛ اما با نقطه مطلوب فاصله داریم و شاهد بروز و ظهور جدی اسلامی شدن علوم انسانی در دانشگاه‌ها نیستیم.

وی با اشاره به اینکه تأسیس و تشکیل نظام جمهوری اسلامی با هدف این بود که پایه‌های حکومتی بر مبنای توحید و حکومت الهی باشد که در این راستا امام خمینی(ره) ولایت فقه یا حکومت فقه را مطرح کردند و بعد مسئله و واژه حکومت فقیه را آوردند، چراکه معتقد بودند ابتدا باید حکومتی بر مبنای فقه شکل بگیرد و فقیه هم اگر حکومتی دارد از باب این است که فقه می‌داند.

استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه رهبر معظم انقلاب نیز بر اسلامی شدن علوم انسانی تأکید دارند و در یکی از فرمایشات ایشان آمده است که باید مبانی علوم را از قرآن استخراج کنیم، افزود: مبانی غربی به‌خصوص پس از رنسانس کاملاً مشخص است و تمام مبانی علوم آن‌ها براساس اومانیسم و سکولاریسم پیش می‌رود؛ اگر قرار است علوم انسانی اسلامی شکل بگیرد باید این مبانی براساس قرآن کریم اصلاح شده و اسلامی شوند.

استخراج علوم انسانی از قرآن جایگزین واژه اسلامی‌سازی علوم شود

نقیب بیان کرد: باید تعریف جدیدی از استخراج علوم انسانی اسلامی داشته باشیم؛ ممکن است برخی در واژه «اسلامی‌سازی» ایراد بگیرند و مطرح کنند که علم، علم است دیگر و نیازی به این اصطلاحات ندارد، اما اگر استخراج علوم انسانی براساس قرآن را بیان کنیم دیگر اختلافی نمی‌ماند و همگی بر این مهم اتفاق نظر دارند.

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمد نقیب، رئیس دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم

رئیس دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم با اشاره به اینکه اگر به‌عنوان منبع اصلی به سراغ قرآن برویم و در کنار کلام الهی، حدیث و روایات اهل بیت(ع)، عقل و اجماع باشد، می‌توان به اسلامی‌سازی علوم انسانی امیدوار بود، اظهار کرد: به نظر می‌آید از زمان مطرح شدن اسلامی‌سازی علوم فعلاً باید به دنبال چگونگی انجام این مهم باشیم، چراکه هنوز مبانی روشن استخراج نشده و روش روشن و مشخصی در بحث استخراج علوم انسانی اسلامی نداریم و در واقع در این زمینه سردرگم هستیم.

نقیب با اشاره به اینکه همایش «روش‌شناسی استخراج علوم انسانی قرآن‌بنیان» در دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم برگزار شد ولی متأسفانه آثار زیادی به همایش در این خصوص نرسید، تصریح کرد: به نظر بنده نیازمند گروه منسجمی هستیم تا مبانی، روش‌ها و قواعد مشخص و روشن در عرصه اسلامی‌سازی علوم انسانی را استخراج کنند؛ مسئولیت‌های این عرصه پراکنده و گاهی موازی همدیگر است و شورای تحول علوم انسانی و مجمع عالی علوم انسانی اسلامی و نهادهای پژوهشی هر کدام فعالیت‌های پراکنده‌ای دارند.

قوانین کشور در حوزه علم و دانش براساس قرآن تدوین شود
رئیس دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم گفت: زمانی می‌توانیم موضوع اسلامی شدن علوم انسانی را مطرح کنیم که قوانین ما براساس قرآن تدوین شود، به‌طور مثال برای جذب هیئت علمی و تبدیل وضعیت آنان و ترفیع سالیان آنان جایگاه قرآن کجاست؟ این موضوع را بارها در جلسات متعدد و درحضور مسئولان مربوطه هم مطرح کردم که باید در قانون‌گذاری و سیاست‌گذاری‌ها هم شاهد تحولاتی باشیم تا بتوان به علوم انسانی اسلامی و قرآن‌بنیان دست پیدا کرد.

وی افزود: تمام دانشجویان دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم در رشته علوم قرآن و تفسیر تحصیل می‌کنند و همه اساتید حوزوی و باورمند به علوم انسانی هستند که براساس مبانی و سرفصل‌های مشخص تدریس می‌کنند، اما این سرفصل‌ها نیازمند اصلاح و بازنگری است. در این دانشگاه کمیسیون علوم انسانی قرآنی تشکیل دادیم که در همان ابتدای تأسیس موضوع نظامات قرآنی را مطرح کردیم و امسال نیز موضوع روش‌شناسی استخراج علوم انسانی قرآن‌بنیان مطرح شده است و سال آینده نیز همایش «پژوهش‌های قرآنی» همزمان با مسابقات قرآن کریم برگزار می‌شود، امسال نیز برای این همایش موضع مطالعات علوم انسانی قرآن‌بنیان را پیشنهاد دادیم که ادامه پیدا کند.

نقیب با اشاره به تهیه و تدوین مجله «مطالعات علوم انسانی‌ قرآ‌ن‌بنیان» تا پایان سال تصریح کرد: از دیگر اقدامات دانشگاه علوم معارف قرآن کریم آن است که دانشجویان مقاطع ارشد و دکتری این دانشگاه را به سمت علوم انسانی قرآن‌بنیان هدایت و تشویق می‌کنیم.