تاریخ حدیث از نظر فریقین و آثار هر یک

تاریخ حدیث از نظر فریقین و آثار هر یک

حدیث که دومین منبع دین دانسته شده، از نظر چگونگی، زمان و مکان صدور، ادوار تدوین، کتابت و نشر آن و ... تاریخی پرفراز و نشیب دارد که آگاهی از آن _ هم‌‌سان خود حدیث _ مهم دانسته شده است؛
زیرا هر کس از تاریخ اسلام آگاهی داشته باشد، می‌‌داند که حدیث از زمان صدور تاکنون، دوران تلخ و شیرینی را طی کرده و با ناملایمات و مشکلات فراوان روبه‌‌رو شده است و تدوین و نشر آن در برخی از دوره‌‌ها، با مدافعان و مخالفان جدّی روبه‌‌رو گردیده و گرایش‌‌های ناهمگونی را به خود دیده است.

بدین جهت، هر مسلمان محققی که بخواهد از حدیث و سنّت بهره گیرد، ناچار است که از چگونگی صدور و تدوین آن و ... مطلع شود تا پس از شناخت علمی دقیق از تاریخ تدوین آن، اعتبار هر بخش را بررسی کند. بنابراین، تاریخ حدیث، دانشی است که گرچه از شاخه‌‌های علوم حدیثی خارج است، ولی آگاهی از آن بر همه کسانی که از حدیث بهره می‌‌برند، ضروری می‌‌نماید؛
به‌ویژه که آغاز تدوین و چگونگی آن نزد محققان فریقین، یکسان نبوده و هر یک از دیدگاه متفاوتی برخوردارند که حاصل آن می‌‌تواند اعتبار و منزلت احادیث موجود را گوناگون جلوه دهد.

از طرفی شیعه امامیه، با اعتقاد به حدیث امامان معصوم؟عهم؟ و تداوم شکل‌‌گیری و صدور حدیث تا قرن چهارم، به تاریخ تدوین مفصل‌‌تری در حدیث معتقد است که اطلاع از چگونگی صدور آن در هر قرن و مقدار روایات و آثار هریک از معصومان؟عهم؟ ضروری می‌‌باشد؛ هم‌‌چنان که تلاش و رنج‌‌های محدثان بزرگوار در حفظ، نشر و انتقال آنها به نسل‌‌های بعد تا زمان حاضر، حکایت از تاریخ مهم حدیث دارد.

آگاهی از تاریخ حدیث، ما را از اهمیت و ارزش این امانت الهی که نسل‌‌های پیش به نسل کنونی سپرده‌‌اند، مطلع می‌‌سازد.

از طرف دیگر بی‌‌اطلاعی از تاریخ حدیث و عدم اهتمام به آن، بسا ممکن است شبهه‌‌هایی را از طرف خاورشناسان یا دیگران به همراه بیاورد که سبب تردید در جایگاه احادیث موجود و کتاب‌‌های حدیثی شود؛ بدین جهت محققان گران‌‌قدری _ به‌‌خصوص در دوره معاصر _ کوشیده‌‌اند آثاری درباره تدوین و تاریخ حدیث فریقین فراهم آورند که به آنها اشاره خواهد شد.

در بین دانشمندان شیعه، محدثان بزرگی از شیخ کلینی، شیخ طوسی، شیخ‌‌‌‌صدوق تا علامه مجلسی، فیض کاشانی، حر عاملی و ... هر یک در مقدمه یا متن کتاب‌‌های حدیثی خود گرچه به صورت مختصر به چگونگی تدوین حدیث پرداخته و برخی از مباحث تاریخ حدیث را یادآوری کرده‌‌اند تا نوبت به دوره معاصر رسیده است. در این دوره نیز، محققانی بدین امر همت گماشته که به تعدادی از مهم‌‌ترین آنها در بخش اهتمام معاصران شیعه به حدیث اشاره می‌‌شود.

محدثان اهل سنت نیز، به صورت کوتاه یا مفصل _ در متن یا مقدمه کتاب‌‌های حدیثی خود، به تاریخ حدیث و چگونگی تدوین آن پرداخته‌‌اند. در دوره معاصر، برخی محقّقانشان، آثاری در این خصوص یا عام‌‌تر از این موضوع _ فراهم آورده که در بخش اهتمام معاصران اهل سنت به حدیث خواهد آمد.

-------------------------------------------------------------
کتاب تاریخ حدیث . سید رضا مودب . ص 27