يَوْمٌ مَشْهُودٌ :
از دیگر توصیف های خاص در مورد جهان آخرت تعبیر «يَوْمٌ مَشْهُودٌ» است؛ یعنی روزی که همه آن را مشاهده می کنند. تعبیر یاد شده یک بار در قرآن آمده است و خداوند در سوره هود می فرماید: «إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِمَنْ خَافَ عَذَابَ الْآخِرَةِ ذَلِكَ يَوْمٌ مَجْمُوعٌ لَهُ النَّاسُ وَ ذَلِكَ يَوْمٌ مَشْهُودٌ »؛ قطعا در اين يادآوري ها براى كسى كه از عذاب آخرت مى ترسد عبرتى است.(1)
آن روز، روزى است كه مردم را براى آن گرد مى آورند و آن روز، روزى است كه جملگى در آن حاضر مى شوند. خداوند در آیه یاد شده بیان می کند که در مرور بر سرگذشت گذشتگان برای یافتن حق عبرتی است، برای کسی که از عذاب آخرت خائف است. بعد از این مقدمه خداوند می فرماید آن روز، روزی است که همه برای آن جمع می شوند: «ذَلِكَ يَوْمٌ مَشْهُودٌ» آن روز، روزی است که همه آن را مشاهده می کنند و از نظر هیچکس مخفی نیست.
----------------------------------------------------------------------------------
1. هود، 103
تعبیر مشهود و شاهد همه اشاره به این نکته دارد که در آن روز همه شهادت خواهند داد. این توصیف که از توصیفات مهمی است بیان می کند که قیامت روزی است که همه انسان ها آن روز را مشاهده می کنند. به عبارت دیگر آن روز، یک روز قطعی است که نه تنها خلق اول بلکه آخرین نفر نیز آن را مشاهده می کند.
این مشاهده نه تنها برای آن روز است، بلکه ممکن است مشاهده برای اعمال باشد، مشاهده حساب و کتاب باشد. مشاهده دادگاه و مشاهده عدل الهی باشد. یا مشاهده پاداش و کیفر اعمال باشد که از همه مهم تر است. یعنی انسان ها نتیجه اعمالشان را می بینند، پرونده اعمال را در اختیار افراد قرار می دهند و هر کسی می تواند اعمال خود را ببیند. (2)
برخی معتقدند که اهل آسمانها نیز شاهد و ناظر بر آن روزند. نه آنکه فقط انسان نتیجه کار خود را ببیند، بلکه آسمان و اهل آسمان نیز شاهدند و اعمال انسان را می بینند. (3) بنابراین همه روزها مشاهده می شود و همه روزها می تواند روز مشهود باشد؛ اما انتخاب این وصف برای قیامت، اشاره به یک مشاهده مهم تر و مشاهده حساس تر است که در واقع حوادث روز قیامت و مشاهده نتیجه اعمالی است که در آن روز دیده خواهد شد.
-------------------------------------------------------------------------------
2- مجمع البیان . چ 5 ص 292
3- المیزان ج 11 ص 9 .
