مقاله : پدیده‌های نادیدنی در شخصیت جامع انسان،در بررسی تفسیری آیات 38 و 39 حاقه

چکیده:

تمامی مخلوقات کائنات در یک دسته بندی عمومی در دو بخش " جهان مرئی " و " جهان نامرئی " تقسیم می شوند . آنچه با چشم سر " اِبصار" می شود " مرئی " و آنچه نمی شود موسوم به " نامرئی" است . " انسان "نیز از این قاعده ی کلّی مستثنانیست .

بی شمار پدیده ها ،واقعیّت ها و مفاهیم فردی واجتماعی، جسمی و روحی،در درون و برون انسان از بدو آفرینش تا زمان مرگش وجود دارند که برخی " مرئی " و غالباً " نامرئی" اند.

برتری " مجموعه ی نامرئی " فقط کمّی نیست بلکه همه ی کیفیّت جهان آفرینش اعمّ از انسان و غیر او در" نامرئیّات " است . تقسیم بندی مذکور ، ملهم از " قرآن کریم " است ؛ ( فلا اقسم بما تبصرون ) ، ( و ما لاتبصرون ) ،( حاقّه/38؛39 ) .

عموم تفاسیر برجسته ی قرآن از جمله المیزان ، منهج الصادقین ، مخزن العرفان ، نمونه ، در تفسیر این دو آیه ی شریفه بر این حقیقت اتفاق نظر دارند که ؛ مصادیق خارجی این آیات (تمام دیدنی ها و نادیدنی ها ) همه ی کائنات را از عالم غیب و شهود شامل می شود که جزء اصلی آن " انسان" ، اعم از درون و برون اوست .

این تحقیق از نوع بنیادی و کاربردی با روش گردآوری کتابخانه ای و اندیشه ورزی شرحی ، تحلیلی ، مقایسه ای و استنتاجی است که پس از بررسی تمام آیات قرآن کریم و تک تک واژه های آن و گزینش 470 واژه ی اصلی مرتبط با " انسان " تدوین گردیده است . گستره ی این واژه ها به گونه ای است که برای فهم آنها علم تفسیر قرآن کافی نیست بلکه محقّق باید از اکثر علوم قدیم وجدید جرعه ای نوشیده باشد .

زیرا از مهمترین مباحث فلسفی و عرفانی روح تا لطیف ترین احساسات آدمی را شامل می شود ، از ریزترین اجزاء بدن در زمان " نطفه " تا کرتکس های مغز " انسان رشید " دامن گسترده و چنانچه محقّق بخواهد راه روشن به عوالم دیگر – قبل و بعد از این دنیا – نیز گشوده است . بدینسان حدّاقل دو هدف برآورده می شود ؛ سازگاری عمیق و هم پوشانی دقیق و تناظر انیق " علم و قرآن " که در ذات این دو نعمت بی بدیل نورانی وجود دارد .
دیگر ، توجّه خاصّ انسان به افق های نادیدنی وجود آدمی و سیر در آفاق و انفس و بسترسازی برای پذیرش حقائق ماورایی و واقعیّات فراحسّی است که از آنها به " مغیبات " یاد می شود . در این صورت به هدف غایی که تقویت بنیه ی تفکّر توحیدی و معادباوری است دست می یابیم .

واژه‌های کلیدی: انسان، قرآن کریم، جهان نامرئی، آفرینش، جهان مرئی، علم، تفسیر

مجله مطالعات تفسيري . دوره ۱۳، شماره ۴۹ - ( بهار ۱۴۰۱ )
علی اکبر توحیدیان، غلامحسین اعرابی . دانشگاه قم