يادداشت

همه تفاسیر اجتهادی هستند/ بهره مفسران از عقل به دو شیوه مصباحی و برهانی
گروه اندیشه ــ عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران ضمن تحلیل روش‌های تفسیری اظهار کرد: از یک نگاه، همه تفاسیر اجتهادی هستند؛ یعنی مفسری روایی با اجتهاد از عقل به عنوان مصباح استفاده می‌‌کند و مفسری که با استدلال منطقی سراغ آیه‌‌ای می‌‌رود نیز با اجتهاد از عقل به عنوان برهان استفاده می‌‌کند. لذا همه تفاسیر، اجتهادی و عقلی هستند.

«شيخ طوسى»

ابو جعفر محمد بن حسن طوسى، (ت 460 ه ق)، معروف به شيخ الطائفه، فقيه، متكلّم، محدث و مفسّر گرانقدر جهان تشيع است. شخصيت والا مقامى كه در تقويت مبانى فكرى شيعه، بسيار كوشيده است و صاحب آثار ارزشمندى مى‏باشد، از جمله دو كتاب «تهذيب» و «استبصار» كه به عنوان دو كتاب از چهار كتاب معتبر حديثى شيعه، همواره مورد توجه علماء بوده است. همچنين كتاب «التبيان» او در تفسير كه از تفاسير ارزشمند مى‏باشد.

د) معيار قبول قراآت:

1. موافقت با قواعد عربيت؛ گر چه اين موافقت بر حسب يكى از وجوه و اقوال در قواعد عربى باشد.

2. موافقت با رسم الخط مصحف عثمانى.

3. برخوردارى از صحت سند.

ابن جزرى مى‏نويسد:
هر قرائتى كه با قواعد عربيت موافق باشد، گر چه بر حسب يكى از وجوه، و با رسم الخط يكى از مصاحف موافق باشد، هر چند اين موافقت مبنى بر احتمال باشد، و داراى صحت سند باشد، قرائت صحيحه است و ردّ آن جايز نيست. «1»

حجيت قرآن قطعى و مسلّم مى‏باشد. زيرا از طريق تواتر به ثبوت رسيده است.

تفسير فلسفى‏

از جمله تفسيرهاى اجتهادى، تفسيرهاى فلسفى است كه با گرايش و مذاقى فلسفى تدوين شده‏اند. در تفسيرهاى فلسفى، از اصول و قواعد فلسفى براى ادراك مفاهيم و مقاصد قرآن، كمك گرفته مى‏شود. چنين مفسرانى كه با نگرش فلسفى به تفسير آيات مى‏پردازند، معتقد به يكى از مكتب‏هاى فلسفى، مانند مكتب مشاء، اشراق و حكمت متعاليه هستند و با توجه به گرايش فلسفى خود، به تفسير آيات اهتمام ورزيده‏اند.

نشر :

محمد (ص) انسان خوشبینی بود

جعفریان، رسول

همه شواهد حکایت از ان دارد که رسول خدا (ص) فرد خوشبینی بود و تلاش می کرد تا خوشبینی را میان مردم رواج دهد.
آنچه كه به لحاظ رواني و تربيتي از اهميت برخوردار است، بخشي است كه به تغيير اسامي به هدف ترويج نگرش خوشبينانه مربوط مي‌شود. در اين بخش حضرت تلاش مي‌كند تا نام‌هاي زشت و بد را كه با ارزش‌هاي اخلاقي اسلام سازگاري ندارد، حذف كرده و به جاي آنها اسامي خوشبينانه، زيبا و لطيف جايگزين كند.

علامه طباطبایی معتقد است روز ظرف است و عمل انسان، مظروف
حجت الاسلام مودب گفت: علامه طباطبایی از فلاسفه بزرگ معتقدند روز ذاتا نه بد است و نه خوب، روز ظرف است و مهم این است که در این ظرف چه ریخته می شود و با چه پر می شود.

«سيد مرتضى»
ابو القاسم، ذو المجدين، على بن الحسين الموسوى، معروف به سيد مرتضى، علم الهدى (ت 436 ه) از علماى بزرگ اماميه مى‏باشد. او متكلّمى زبردست و قوى بود و در راه تحكيم مبانى فكرى شيعه، آثار ارزشمندى از خود به جاى گذاشت، مانند: الامالى، الذخيره، ملخص، المقنع، المسائل الموصليات، تنزيه الانبياء، شافى، شرح جمل العلم و العمل، الصرفه و ....
سيد مرتضى در اكثر كتابهاى كلامى خود، در بحث اعجاز قرآن، معتقد به نظريه «صرفه» است و بر آن استدلالهاى فراوان مى‏نمايد تا آنجا كه قول به صرفه، در بين علماى شيعه، مشهور است كه به او منسوب است. او در كتاب الذخيره، پس از نقل اقوال در وجوه اعجاز قرآن مى‏گويد:

قبل از بررسى تواتر قراآت، نخست، ذكر چند نكته لازم است:
الف) معناى علم قرائت:
علم به كيفيت اداى كلمات قرآن و اختلاف آنهاست؛ يعنى اختلاف مربوط به حروف و كلمات و كيفيت اداى آنها.
ب) فرق قرائت، روايت، طريق:
قرائت: هر اختلافى كه منسوب به يكى از ائمه ده گانه باشد كه روات آن بر آن‏
__________________________________________________
(1) الكافى فى الاصول، ج 2، ص 630، ح 12.
نزول قرآن و رؤياى هفت حرف، ص: 189
اجماع دارند، قرائت نام دارد و صاحب آن امام ناميده مى‏شود؛ مانند قرائت عاصم.

11- لوامع التنزيل و سواطع التأويل‏
تأليف ابو القاسم رضوى لاهورى (م 1324 ق) و به زبان فارسى است. او از عالمان گرانقدر اماميه در قرن چهاردهم در قاره هند است. تفسير لاهورى، مبسوط و دربردارنده تمامى آيات قرآن و داراى سى مجلد براى سى جزء قرآن است.
__________________________________________________
(1). خرمشاهى، همان، ص 691.
(2). همان، ص 729.

او به شيوه كلامى، به بيان مباحث تفسيرى پرداخته و آيات مربوط به اعتقادات و كلام را مبسوطتر و در جهت دفاع از عقايد شيعه بررسى و تبيين كرده است.