يادداشت

روش تفسير اجتهادى ‏( روشهاى تفسير قرآن)
آن‏چنان كه گذشت، تفسير در دوره تابعين و پس از آن، داراى تحوّلات مهمى شد، از جمله اين‏كه ميدان اجتهاد و خردورزى در غنى‏سازى تفسير، رونق فراوان گرفت.
گروهى از مفسران در برابر روش تفسير به مأثور، برآن شدند كه مى‏بايد براى خرد و اجتهاد مفسر، در فهم و تفسير آيات، سهم بيشترى در نظر گرفت. آنان روش تفسير اجتهادى و عقلى را بنيان نهادند. از نگاه اينان، قرآن، تحمل معانى و مفاهيم اجتهادى فراوانى را داشت؛ چنان‏كه از پيامبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم چنين نقل شده بود:
القرآن ذلول ذو وجوه فاحملوه على احسن الوجوه؛

حدیث
- از حفص گويد: از امام كاظم (ع) شنيدم به مردى مى‏فرمود: تو دوست دارى در دنيا بمانى؟ در پاسخ گفت: آرى، فرمود: براى چه؟ جواب گفت: براى خواندن‏ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ، و امام (ع) چيزى نگفت: و پس از ساعتى فرمود: اى حفص! هر كه از دوستان و شيعيان ما بميرد و قرآن را خوب نداند، در گورش به او
أصول الكافي / ترجمه كمره‏اى، ج‏6، ص: 407

«آيا تطبيق آيات قرآن بر اكتشافات علمى صحيح است؟» ( اعجاز قرآن )
در بررسى پاسخ اين پرسش مى‏بايد به دو ديدگاه اشاره شود: برخى چنان راه افراط را پيش گرفته‏اند كه آيات قرآن را با كمترين تناسب، بر يك سلسله فرضيات علمى و نه حقائق مسلم و قطعى، تطبيق كرده‏اند و به گمان خود، خدمتى در شناسائى قرآن نموده‏اند. درحالى‏كه اين‏چنين تصورى صحيح به نظر نمى‏رسد زيرا فرضيات علمى همواره در حال تغيير و تحول است و قرآن يك واقعيت ثابت.
تطبيق آن بر يك سلسله امور متغير، منطقى نيست و نه خدمتى به علم و نه به دين است.

8- حركت فلكها:( اعجاز قرآن)
خداوند متعال مى‏فرمايد: هُوَ الَّذِي خَلَقَ اللَّيْلَ وَ النَّهارَ وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ كُلٌّ فِي فَلَكٍ يَسْبَحُونَ‏ «او كسى است كه شب و روز و خورشيد و ماه را آفريد كه هريك از آنها در مدارى در حركتند» . آيه مذكور، اشاره به حركت فلكها دارد كه در آسمان شناورند.
منظور از حركت خورشيد، حركت دورانى به دور خويش و يا حركتى است كه همراه منظومه شمسى دارد. گفته شده، تمامى فلكها در حركتى شناورند كه علم امروز به برخى از آنها رسيده است ولى قرآن در هزار و چهارصد سال پيش بر آن اشاره نموده است.

2- سه چيز است كه خداى عز و جل حساب آنها را از مؤمن نميكشد
امام ششم فرمود مؤمن در سه چيز محاسبه نميشود طعامى كه ميخورد، جامعه‏اى كه مى‏پوشد، زن شايسته‏اى كه باو كمك ميكند و عفت او را حفظ ميكند.
الخصال / ترجمه كمره‏اى، ج‏1، ص: 109

تفاسیر اهل سنت ( کتاب روشهای تفسیر )
12- تفسير القرآن العظيم‏
تأليف عماد الدين ابو الفداء اسماعيل بن كثير قرشى دمشقى (م 774 ق) و به زبان عربى است كه معروف به تفسير ابن كثير و از مشهورترين تفسيرهاى روايى اهل سنت است.
______________________________
(1). ايازى، همان، ص 247.
(2). ايازى، همان، ص 598؛ ذهبى، التفسير و المفسرون، ج 1، ص 310.
روشهاى تفسير قرآن، ص: 208
او محدّث، فقيه، مفسر و داراى مذهب فقهى شافعى بوده و صاحب آثارى، مانند الباعث الحثيث الى معرفة علوم الحديث و فضائل القرآن و تاريخ جمعه و كتابته است. تفسير او در بين اهل سنت متداول و مورد توجه بوده است.

تفاسیر اهل سنت ( کتاب روشهای تفسیر )
12- تفسير القرآن العظيم‏
تأليف عماد الدين ابو الفداء اسماعيل بن كثير قرشى دمشقى (م 774 ق) و به زبان عربى است كه معروف به تفسير ابن كثير و از مشهورترين تفسيرهاى روايى اهل سنت است.
______________________________
(1). ايازى، همان، ص 247.
(2). ايازى، همان، ص 598؛ ذهبى، التفسير و المفسرون، ج 1، ص 310.
روشهاى تفسير قرآن، ص: 208
او محدّث، فقيه، مفسر و داراى مذهب فقهى شافعى بوده و صاحب آثارى، مانند الباعث الحثيث الى معرفة علوم الحديث و فضائل القرآن و تاريخ جمعه و كتابته است. تفسير او در بين اهل سنت متداول و مورد توجه بوده است.

باب در فضيلت كسى كه قرآن را به كار بسته است‏
1- از امام صادق (ع) كه رسول خدا (ص) فرموده است:
راستى اهل قرآن در بالاترين درجه آدميانند جز پيغمبران و رسولان، حقوق اهل قرآن را كم مشماريد زيرا از طرف خداى عزيز جبّار مقام بلندى دارند.
أصول الكافي / ترجمه كمره‏اى، ج‏6، ص: 399
2- امام صادق (ع) فرمود:
حافظ قرآن كه بدان عمل كند، همراه فرشته‏هاى پيغامبر گرامى و خوش رفتار است.

ابن جزرى ( کتاب ‏ نزول قرآن و رؤياى هفت حرف)
ابن جزرى (م 833 ه. ق) معتقد است كه معناى سبعة احرف، وجوه هفت گانه‏
______________________________
(1) ليل (92) آيه 3.
(2) ق (50) آيه 19.
(3) بقره (2) آيه 259.
(4) طه (20) آيه 9.
(5) مباحث فى علوم القرآن، ص 108.
نزول قرآن و رؤياى هفت حرف، ص: 137
ديگرى است. وى مى‏گويد:
همواره فهم حديث براى من مشكل بود و به آن فكر مى‏نمودم و بيش از سى سال در آن تأمل كردم؛ تا اين كه خداوند راهى را براى من گشود كه ان شاء اللّه راه صواب خواهد بود.
ابن جزرى در توضيح وجوه هفت گانه مى‏گويد:

با حضور مسئولين و دانشگاهيان استان قم:
محفل ساعتي با كلام رباني به مناسبت بزرگداشت هشتمين سالگرد درگذشت آيت الله قاضي (ره)
به گزارش روابط عمومي دانشگاه قم، به مناسبت بزرگداشت هشتمين سالگرد درگذشت آيت الله قاضي(ره) رئيس و بنيانگذار دانشگاه قم، دوشنبه 20 آذر 96 در سالن شيخ مفيد اين دانشگاه، محفلي قرآني با حضور مسئولين، اساتيد و دانشگاهيان استان و دانشگاه قم برگزار گرديد.